TÊ BÌ CHÂN TAY: TRIỆU CHỨNG, BIẾN CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ KỊP THỜI

TÊ BÌ CHÂN TAY LÀ GÌ?

Tê bì chân tay (Numbness of Limb) là một trong những hội chứng thần kinh phổ biến, có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, từ thanh thiếu niên đến người cao tuổi. Tình trạng này gây ra cảm giác tê rần hoặc mất cảm giác ở tay chân, ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

VỊ TRÍ

Hiện tượng tê bì có thể xuất hiện ở nhiều vùng khác nhau trên cơ thể và thường gây cảm giác khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là các dạng tê bì phổ biến:

1. Tê tay: Là hiện tượng thường gặp, xảy ra khi rễ thần kinh bị chèn ép ở những vị trí như khuỷu hoặc cổ tay. Tê tay thường xuất hiện sau khi làm việc quá sức, vận động mạnh hoặc ngồi yên một chỗ quá lâu.

2. Tê chân: Thường bắt đầu với cảm giác ngứa râm ran, như kim châm nhẹ, xuất hiện từ đùi xuống bàn chân. Hiện tượng này có thể xảy ra ở một hoặc cả hai chân và gây tê ở các ngón chân, lòng bàn chân.

3. Tê đầu ngón tay: Các dây thần kinh ở ngón tay bắt nguồn từ tủy sống cổ. Khi các dây thần kinh này bị viêm, chèn ép, hoặc gặp các vấn đề khác như khối u, sẽ gây tê đầu ngón tay.

4. Tê vùng mặt: Đây là hiện tượng tổn thương thần kinh khiến mặt mất khả năng biểu đạt cảm xúc, cơ mặt có thể rũ xuống hoặc yếu ở một hoặc cả hai bên mặt. Tình trạng này có thể kéo dài tùy thuộc vào nguyên nhân.

5. Tê bả vai: Biểu hiện tê và cứng cơ ở vùng vai, thường là hệ quả của vận động mạnh, ngủ sai tư thế hoặc là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

6. Tê gót chân: Tê và đau nhức ở gót chân, thường do áp lực khi di chuyển hoặc mang vác nặng. Gót chân và bàn chân đóng vai trò nâng đỡ cơ thể, vì vậy nếu không được chăm sóc đúng cách sẽ rất dễ bị tổn thương.

7. Tê nhức toàn thân: Tê bì có thể lan ra toàn thân, kèm theo cảm giác đau nửa đầu, đau dọc các ngón tay, hoặc râm ran dưới da như kiến bò. Đôi khi, người bệnh còn cảm thấy đau dọc xương sườn, lạnh sống lưng hoặc nhức mỏi ở vai gáy, chân tay.

ĐỐI TƯỢNG DỄ MẮC PHẢI TÌNH TRẠNG TÊ TAY CHÂN

Tê bì chân tay là tình trạng có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng thường thấy nhất ở:

1. Người cao tuổi: Những người già có nguy cơ cao bị tê bì chân tay do xương khớp lão hóa, dễ bị tổn thương theo thời gian. Ngoài ra, một số nghề nghiệp cũng dễ gây ra tình trạng này như lái xe đường dài, làm việc văn phòng phải tiếp xúc máy tính trong thời gian dài, lao động chân tay nặng, hoặc người bị chấn thương trong khi làm việc, tập thể thao hoặc tai nạn.

2. Bệnh nhân rối loạn chuyển hóa: Các bệnh như đái tháo đường, mỡ máu cao thường gây tổn thương vi mạch, dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng dây thần kinh, gây ra tê bì chân tay. Ban đầu, triệu chứng có thể chỉ là rối loạn co thắt mạch máu, nhưng nếu không được điều trị sớm, mạch máu có thể bị chít hẹp hoặc tắc nghẽn, dẫn đến teo cơ và loét da.

3. Phụ nữ sau sinh: Tê tay sau sinh là hiện tượng phổ biến ở phụ nữ, thường biểu hiện ở các ngón tay bị tê cứng, có thể kèm theo cảm giác đau buốt, châm chích hoặc chuột rút. Cơn đau có thể lan đến cẳng chân, mông, đùi, thậm chí hạn chế khả năng di chuyển nếu không điều trị kịp thời.

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH

Viện Rối loạn thần kinh và đột quỵ Quốc gia (NINDS) chỉ ra rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tê bì chân tay kèm đau nhức xương khớp, trong đó hơn 75% các trường hợp là do các bệnh lý sau:

1. Thoái hóa cột sống: Tình trạng này xảy ra chủ yếu vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi, gây bào mòn sụn khớp và đốt sống. Các tổn thương này tạo áp lực lên rễ thần kinh, dẫn đến đau và tê bì từ vùng cổ lan xuống hai tay, hoặc từ thắt lưng xuống hai chân.

2. Thoát vị đĩa đệm: Thoát vị đĩa đệm là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tê tay chân, thường xảy ra ở đĩa đệm cột sống cổ và thắt lưng. Khi nhân nhầy tràn ra khỏi bao xơ đĩa đệm, nó sẽ chèn ép dây thần kinh cột sống, gây tê bì cánh tay và chân, làm hạn chế vận động.

3. Thoái hóa khớp: Khi các khớp như tay, đầu gối, hoặc khớp háng bị tổn thương do lão hóa hoặc các yếu tố tiêu cực, việc vận động sẽ gặp khó khăn, kéo theo triệu chứng tê bì ở cánh tay và bàn chân.

4. Viêm đa khớp dạng thấp: Viêm nhiễm ở các khớp tay và chân gây ra tê bì và cơ cứng khớp, đặc biệt là khi người bệnh ngồi hoặc nằm lâu ở một tư thế.

5. Hẹp ống sống: Đây là một bệnh lý bẩm sinh khi cột sống bị biến dạng, thu nhỏ, làm các rễ thần kinh bị chèn ép, gây tê bì tay chân liên tục. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể làm gián đoạn lưu thông máu và gây khó khăn trong vận động.

6. Đa xơ cứng: Bệnh lý này ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương, gây tổn thương màng bọc Myelin và dẫn đến tê bì chân tay, kèm các triệu chứng như rối loạn thị lực, ngứa và yếu cơ.

7. Viêm đa rễ thần kinh: Xảy ra khi hệ thần kinh ngoại biên bị tổn thương, gây rối loạn cảm giác, dẫn đến tê bì tay chân. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể nguy hiểm đến tính mạng do suy hô hấp.

8. Xơ vữa động mạch: Đây là nguyên nhân chính gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tai biến mạch máu não. Xơ vữa động mạch làm hẹp lòng mạch máu, chèn ép dây thần kinh, gây tê tay chân và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Ngoài các nguyên nhân bệnh lý, tê bì chân tay còn có thể bắt nguồn từ lối sống và thói quen hàng ngày:

1. Làm việc không khoa học: Việc bê vác nặng, ngồi hoặc đứng lâu ở một tư thế, ít vận động và ngồi dưới máy lạnh thường xuyên có thể gây tổn thương dây thần kinh, làm cơ thể mệt mỏi và dẫn đến tê bì chân tay.

2. Sinh hoạt sai tư thế: Những thói quen như nằm nghiêng, sử dụng gối quá cao, hoặc đi giày cao gót thường xuyên cũng có thể dẫn đến tình trạng tê tay chân do ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và thần kinh.

3. Chấn thương: Dây thần kinh ngoại biên có thể bị tổn thương do ngã, tai nạn hoặc va chạm, gây ra hiện tượng tê bì chân tay. Tổn thương dây thần kinh ngoại biên còn là nguyên nhân chính của hội chứng ống cổ tay và hội chứng ống cổ chân.

4. Tình trạng căng thẳng, mệt mỏi: Căng thẳng và áp lực kéo dài trong công việc và cuộc sống có thể kích thích tế bào thần kinh gần bề mặt da, gây cảm giác ngứa và tê bì.

TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP CỦA TÊ BÌ TAY CHÂN

Các dấu hiệu ban đầu của tê chân tay thường khá nhẹ và dễ bị bỏ qua, chẳng hạn như:

• Cảm giác tê đầu ngón tay
• Châm chích
• Dị cảm
• Kiến bò
• Chuột rút
• Nhức mỏi.

Vì những triệu chứng này xuất hiện thoáng qua và không gây nhiều khó chịu ban đầu, người bệnh thường chủ quan, không tìm đến bác sĩ để thăm khám sớm.

Khi tình trạng kéo dài và không được điều trị, các triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Mức độ tê và đau tăng dần, cơn đau nhức có thể lan từ ngón tay xuống cánh tay, cẳng tay, gây khó khăn trong cử động và cầm nắm. Tình trạng này cũng có thể xuất hiện ở các khu vực khác như ngón chân, bàn chân, cổ chân, cẳng chân, đùi, mông và vùng thắt lưng.

Ngoài ra, một số triệu chứng có thể thay đổi tùy vào nguyên nhân bệnh lý. Ví dụ, thoái hóa cột sống có thể gây đau vai gáy hoặc đau thắt lưng; thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể gây đau dọc theo dây thần kinh tọa; bệnh đái tháo đường có thể đi kèm biểu hiện ăn nhiều, uống nhiều; và viêm đa dây thần kinh có thể gây liệt vận động.

BIẾN CHỨNG

Nhiều người thường xem nhẹ và bỏ qua việc điều trị chứng tê tay chân, mà không nhận ra rằng điều này có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Triệu chứng tê buốt, đau nhức kéo dài không chỉ gây mất ngủ, giảm sút sức khỏe mà còn ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Cơn tê bì khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt và làm việc, thậm chí làm suy giảm chức năng vận động, đi lại.

Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển đến các biến chứng nặng nề như mất kiểm soát đại tiểu tiện, teo cơ và liệt chi. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, tê bì kéo dài còn có thể là dấu hiệu của các khối u hay ung thư chèn ép hệ thần kinh, đe dọa đến tính mạng.

BIỆN PHÁP PHỤC HỒI

Bệnh tê chân tay có thể tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, nhưng ngoài việc thăm khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ, mỗi người cũng có thể thực hiện một số bài tập để cải thiện tình trạng sức khỏe và lưu thông máu. Dưới đây là một số phương pháp hữu ích:

1. Tập luyện yoga: Yoga đã trở thành một hình thức rèn luyện sức khỏe phổ biến nhờ vào các bài tập nhẹ nhàng nhưng hiệu quả. Đặc biệt, yoga rất có lợi cho những người mắc bệnh tê chân tay. Để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên tham gia các lớp yoga uy tín, nơi có sự hướng dẫn của các huấn luyện viên chuyên nghiệp.

2. Đi bộ: Đi bộ là phương pháp đơn giản và hiệu quả để cải thiện tình trạng tê bì. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý duy trì tốc độ vừa phải, tránh đi quá nhanh hay vận động mạnh, vì điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

3. Massage: Thời điểm lý tưởng để thực hiện massage là trước khi đi ngủ, với thời gian khoảng 20-30 phút. Người bệnh nên massage từ cổ chân lên đùi và ngược lại, cũng như từ cổ tay đến vai. Việc massage tay chân thường xuyên không chỉ giúp kích thích lưu thông máu mà còn làm giảm tình trạng tê bì, đồng thời mang lại giấc ngủ thoải mái hơn.

BIỆN PHÁP PHÒNG TRÁNH

Để phòng ngừa tình trạng tê tay và các bệnh lý nguy hiểm khác, việc xây dựng thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống lành mạnh là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số gợi ý để bạn thực hiện:

1. Chế độ ăn uống hợp lý: Bổ sung nhiều thực phẩm lành mạnh, giàu dinh dưỡng và vi chất có lợi cho cơ thể, hệ xương khớp, và hệ thần kinh. Hãy chú ý đến các vitamin như vitamin D, canxi, và vitamin K, vì chúng rất cần thiết cho sức khỏe xương và hỗ trợ chức năng thần kinh.

2. Tập luyện thể dục thể thao: Lập kế hoạch tập luyện hàng ngày, với những bài tập phù hợp với thể trạng của bản thân. Việc tập thể dục đều đặn không chỉ giúp xương khớp chắc khỏe mà còn cải thiện lưu thông máu, giúp cơ thể dẻo dai hơn.

3. Sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý: Hãy tránh ngồi quá lâu ở một vị trí. Bạn có thể đứng dậy và đi lại khoảng 5-10 phút sau mỗi 1-2 giờ làm việc liên tục. Cũng nên tránh làm việc trong nhiều giờ liền và luôn giữ tinh thần thoải mái, hạn chế áp lực từ công việc.

4. Hạn chế thực phẩm không lành mạnh: Giảm tối đa việc tiêu thụ các thực phẩm, đồ uống và chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, đồ ăn nhanh, và đồ ăn chiên rán. Những loại thực phẩm này không chỉ làm tình trạng tê tay chân trở nên nghiêm trọng hơn mà còn lấy đi các chất dinh dưỡng cần thiết cho xương khớp và hệ thần kinh.

5. Giữ cân nặng ổn định: Cố gắng duy trì cân nặng ở mức hợp lý, vì tăng cân quá mức có thể tạo áp lực lên cột sống, dẫn đến các vấn đề như thoái hóa cột sống và thoát vị đĩa đệm, gây chèn ép lên rễ thần kinh và làm tê chân tay.

DINH DƯỠNG CHO NGƯỜI BỊ TÊ BÌ TAY CHÂN

Đúng vậy, việc xây dựng chế độ ăn uống hợp lý và bổ sung các chất dinh dưỡng thiết yếu là rất quan trọng trong việc điều trị và phòng ngừa tình trạng tê chân tay. Dưới đây là một số thông tin và gợi ý chi tiết hơn về chế độ dinh dưỡng:

1. Vitamin D: Giúp cơ thể hấp thụ canxi, tăng cường sức khỏe xương khớp và cải thiện sự dẻo dai của xương, bao gồm: cá béo (như cá hồi, cá thu), trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, nấm (nhất là nấm được phơi nắng), thực phẩm bổ sung vitamin D nếu cần thiết.

2. Vitamin K: Giúp bảo vệ và duy trì sức khỏe xương khớp, làm chậm quá trình thoái hóa, tăng cường đề kháng và hỗ trợ hấp thu canxi: Rau xanh lá như cải xoăn, bông cải xanh, rau chân vịt, đậu nành, một số loại trái cây như kiwi và bơ.

3. Canxi: Quan trọng trong việc xây dựng và duy trì xương chắc khỏe như: hải sản như tôm, cá mòi, sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua),các loại hạt (như hạt hạnh nhân, hạt chia), đậu và các loại đậu (như đậu phụ).

4. Lưu ý khi ăn uống

• Giảm lượng muối: Ăn mặn có thể đẩy nhanh quá trình thoái hóa xương khớp, vì vậy nên hạn chế muối trong chế độ ăn.
• Chế độ ăn đa dạng: Đảm bảo ăn đủ các nhóm thực phẩm, bao gồm protein, carbohydrate, và chất béo lành mạnh để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
• Uống đủ nước: Giữ cho cơ thể luôn được cung cấp đủ nước để duy trì chức năng tế bào và trao đổi chất hiệu quả.

5. Kết hợp điều trị

Ngoài chế độ ăn uống, người bệnh cũng nên tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và kết hợp với các phương pháp tập luyện, như yoga, đi bộ, và massage, để cải thiện sức khỏe xương khớp và giảm triệu chứng tê bì.

Việc chẩn đoán và đánh giá chính xác tình trạng tê bì chân tay là một yếu tố quan trọng trong việc định hướng điều trị đúng và hiệu quả cho bệnh nhân. Điều này đặc biệt cần thiết đối với người cao tuổi, những người dễ mắc phải các bệnh lý về xương khớp, và bệnh nhân tiểu đường, vì tê bì có thể là dấu hiệu của tổn thương dây thần kinh ngoại biên. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh. Do đó, việc thực hiện các bước chẩn đoán cẩn thận sẽ giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, từ đó cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể cho người bệnh. Để đặt lịch khám, bạn có thể liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.