SỎI THẬN Ở TRẺ EM: TRIỆU CHỨNG, NGUYÊN NHÂN, VÀ PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA

SỎI THẬN LÀ BỆNH GÌ?

Sỏi thận, hay còn gọi là sỏi niệu, là những viên sỏi nhỏ được hình thành từ sự kết tụ của các khoáng chất hoặc vật liệu trong nước tiểu, điển hình như canxi, oxalate, cystine và axit uric. Khi tồn tại trong thận hoặc đường tiết niệu, sỏi có thể gây ra cơn đau dữ dội, cản trở dòng nước tiểu, hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng thận nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Đối với những viên sỏi nhỏ, kích thước dưới 5mm, chúng thường có thể tự đào thải qua đường tiết niệu mà không cần can thiệp. Tuy nhiên, với sỏi lớn hơn, việc điều trị y tế trở nên cần thiết để đảm bảo sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

CÁC LOẠI SỎI THẬN

Sỏi thận ở trẻ em được phân loại dựa trên nguyên nhân gây bệnh, với các loại phổ biến như sau:

• Sỏi canxi: Thường xảy ra do chế độ ăn uống hằng ngày của trẻ chứa quá nhiều muối, làm tăng lượng canxi trong nước tiểu và dẫn đến hình thành sỏi.
• Sỏi cystine: Xuất hiện ở trẻ em mắc hội chứng cystine niệu, một rối loạn di truyền gây dư thừa cystine trong nước tiểu, tạo điều kiện cho sỏi hình thành.
• Sỏi struvite: Liên quan đến nhiễm trùng đường tiết niệu, khi vi khuẩn gây nhiễm trùng làm thay đổi pH nước tiểu, thúc đẩy sự kết tủa của khoáng chất.
• Sỏi axit uric: Hình thành ở trẻ sau khi thực hiện hóa trị hoặc ở những trẻ mắc bệnh gút, khi axit uric trong nước tiểu tăng cao bất thường.

TRẺ EM CÓ BỊ SỎI THẬN KHÔNG?

Sỏi thận thường được xem là bệnh lý phổ biến ở người lớn, nhưng trẻ em, thậm chí cả trẻ sơ sinh, cũng có nguy cơ mắc phải. Các trường hợp sỏi thận ở trẻ em thường liên quan đến những bệnh nền làm gia tăng nguy cơ hình thành sỏi, hoặc đôi khi bệnh xảy ra mà không xác định được nguyên nhân cụ thể. May mắn thay, phần lớn trẻ bị sỏi thận, khi được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đều có thể hồi phục nhanh chóng mà không để lại biến chứng lâu dài. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sức khỏe và thăm khám định kỳ cho trẻ.

NGUYÊN NHÂN TRẺ BỊ SỎI THẬN

Bệnh sỏi thận ở trẻ em là một tình trạng khá hiếm gặp, với tỷ lệ mắc khoảng 1/1.000 đến 1/7.000 trẻ. Theo các chuyên gia, sỏi thận được hình thành dựa trên hai yếu tố chính: môi trường và di truyền. Yếu tố môi trường, bao gồm chế độ dinh dưỡng và lối sống, được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng các trường hợp sỏi thận ở trẻ em trong những năm gần đây. Bên cạnh đó, một số bệnh lý liên quan đến thận cũng góp phần làm tăng nguy cơ hình thành sỏi. Việc hiểu rõ các yếu tố này là cơ sở quan trọng để phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả cho trẻ.

NHỮNG YẾU TỐ NGUY CƠ KHIẾN TRẺ BỊ SỎI THẬN

Trẻ em sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh sỏi thận nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

• Tiền sử bị sỏi thận: Trẻ từng bị sỏi thận rất dễ tái phát bệnh. Dù đã được điều trị dứt điểm, trẻ vẫn cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ mắc lại.
• Thiếu nước: Lượng nước trẻ nạp vào hàng ngày ảnh hưởng trực tiếp đến lượng nước tiểu. Nếu trẻ uống đủ nước, nước tiểu nhiều sẽ làm giảm nồng độ các chất gây sỏi. Ngược lại, uống ít nước khiến nước tiểu đặc, tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
• Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Ví dụ, chế độ ăn Ketogenic (thường dùng để điều trị động kinh) với lượng carbohydrate cực thấp có thể làm tăng nguy cơ bị sỏi.
• Xơ nang: Trẻ bị xơ nang thường đối mặt với nguy cơ cao hơn trong việc phát triển sỏi thận.
• Bất thường đường tiết niệu: Dị tật bẩm sinh ở thận, niệu quản hoặc bàng quang có thể dẫn đến sự tích tụ bất thường các chất trong nước tiểu, gây hình thành sỏi.
• Sử dụng một số loại thuốc: Các loại thuốc như furosemide (Lasix), acetazolamide (Diamox), hoặc vitamin C liều cao có thể tăng nguy cơ tạo sỏi thận.
• Rối loạn di truyền: Một số rối loạn di truyền hiếm gặp được chứng minh làm tăng khả năng hình thành sỏi thận ở trẻ.

TRIỆU CHỨNG SỎI THẬN Ở TRẺ EM

Trẻ bị sỏi thận thường biểu hiện với các triệu chứng điển hình như:

• Đau: Trẻ có thể bị đau ở vùng bụng, lưng, hông hoặc háng, tùy thuộc vào vị trí viên sỏi.
• Rối loạn tiểu tiện: Tiểu lắt nhắt, đau khi đi tiểu, tiểu gấp hoặc xuất hiện máu trong nước tiểu, nước tiểu đục.
• Buồn nôn và nôn: Đây là phản ứng thường gặp khi sỏi thận gây kích thích đường tiết niệu.
• Sốt: Triệu chứng này thường xuất hiện nếu có nhiễm trùng kèm theo.

Tuy nhiên, một số trẻ, đặc biệt là trẻ nhỏ, có thể không xuất hiện bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào. Trong các trường hợp này, bệnh thường được phát hiện tình cờ qua thăm khám sức khỏe hoặc các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang khi khám vì lý do khác.

Ngoài ra, trẻ bị sỏi thận có thể có các triệu chứng giống nhiễm trùng bàng quang hoặc đường tiết niệu, bao gồm: đau bụng dưới, sốt nhẹ, muốn đi tiểu thường xuyên và cảm giác bỏng rát khi đi tiểu.

CÁCH PHÒNG NGỪA SỎI THẬN CHO TRẺ NHỎ

Mặc dù sỏi thận là bệnh lý hiếm gặp ở trẻ nhỏ, nhưng bố mẹ không nên chủ quan. Theo các chuyên gia, việc chủ động phòng ngừa sỏi thận là rất quan trọng, đặc biệt với trẻ từng mắc bệnh, vì nguy cơ tái phát sỏi có thể lên đến 30–65%. Dưới đây là những cách phòng ngừa sỏi thận mà bố mẹ cần lưu ý:

Xét nghiệm và phân tích nguyên nhân: Sau khi trẻ được điều trị, bố mẹ nên đưa trẻ đi xét nghiệm máu, nước tiểu và phân tích viên sỏi để xác định nguyên nhân hình thành sỏi.

Đảm bảo cung cấp đủ nước:

Lượng nước cần thiết hàng ngày cho trẻ dựa vào cân nặng:

• 1–10kg: 100ml/kg.
• 11–20kg: 1.000ml cho 10kg đầu + 50ml/kg cho phần cân nặng tăng thêm.
• Trên 21kg: 1.500ml cho 20kg đầu + 20ml/kg cho phần cân nặng tăng thêm.

Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng tuổi cần được bú đủ sữa mỗi ngày.

Cân bằng chế độ dinh dưỡng:

Bổ sung đủ lượng canxi, natri, vitamin D, và C theo nhu cầu cơ thể của trẻ.

Tránh thực phẩm nhanh, chứa nhiều gia vị hoặc quá mặn.

Hạn chế nước ngọt có gas.

Tạo thói quen tốt:

Khuyến khích trẻ uống đủ nước.

Tập cho trẻ thói quen đi tiểu đúng giờ, không nhịn tiểu.

Thăm khám định kỳ: Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Bệnh sỏi thận ở trẻ em tuy hiếm gặp nhưng không nên bị xem nhẹ. Việc bố mẹ chủ động phòng ngừa, trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh là rất cần thiết để kịp thời phát hiện và điều trị khi cần thiết. Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học và xây dựng lối sống lành mạnh cho trẻ chính là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh sỏi thận, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và toàn diện. Liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.