SỎI TÚI MẬT LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, DẤU HIỆU NHẬN BIẾT VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA HIỆU QUẢ

SỎI TÚI MẬT LÀ GÌ?

Sạn túi mật, còn được gọi là sỏi túi mật, là những tinh thể rắn chứa cholesterol hoặc bilirubin được hình thành trong túi mật do mất cân bằng các thành phần trong dịch mật. Sỏi, có kích thước từ nhỏ đến lớn, có khả năng làm tắc nghẽn các con đường dịch mật tự nhiên, gây ra những biến chứng nghiêm trọng đối với sức khỏe. Các bệnh lý nguy hiểm như viêm túi mật, hoại tử và thủng túi mật, ung thư túi mật, viêm đường mật và viêm tụy cấp là do sỏi túi mật gây ra.

CÁC LOẠI SỎI MẬT

Có ba loại chính:

Sỏi chứa ít nhất 80% cholesterol là sỏi hình bầu dục có màu vàng nhạt, nâu, xanh đậm, trắng phấn hoặc nâu, có đốm nhỏ sẫm màu ở trung tâm. Sỏi cholesterol thường là sỏi đơn độc và có thể dài từ 2-3 cm.

Sạn sắc tố mật, còn được gọi là sỏi bilirubin, thường có số lượng lớn, kích thước nhỏ và màu sẫm (thường là màu đen). Nó chủ yếu được tạo thành từ bilirubin và muối canxi (canxi photphat), và nó chứa ít hơn 20% cholesterol.

Sạn hỗn hợp, còn được gọi là sỏi sắc tố nâu: Do hàm lượng canxi cao, sạn hỗn hợp thường hình thành thứ phát sau nhiễm trùng đường mật và dễ phát hiện qua chụp X-quang. Nó có từ 20 đến 80 phần trăm cholesterol; bilirubin, palmitat photphat, canxi cacbonat và các sắc tố mật khác như canxi stearat, canxi palmitat và canxi bilirubinat chiếm phần còn lại.

NGUYÊN NHÂN SẠN TÚI MẬT

Những nguyên nhân sau đây thường gây ra sạn túi mật:

Cholesterol có trong dịch mật: Dịch mật hỗ trợ quá trình tiêu hóa và hòa tan cholesterol. Nếu cholesterol dư thừa không được hòa tan hoàn toàn, có khả năng hình thành sỏi.

Dịch mật chứa nhiều bilirubin: Gan có thể được kích thích bởi xơ gan, nhiễm trùng và rối loạn lipid máu để sản xuất quá nhiều bilirubin, dẫn đến sạn túi mật.

Các yếu tố có khả năng gây ra sạn túi mật bao gồm:

• Nữ giới
• Trên 40 tuổi
• Người bị béo phì
• Người đang thực hiện giảm cân cấp tốc
• Tiền sử gia đình có người bị sạn túi mật
• Chế độ ăn nhiều chất béo, cholesterol và ít chất xơ
• Lười vận động
• Người bị thiếu máu tán huyết hoặc xơ gan
• Người dùng thuốc để giảm cholesterol
• Người ăn chay
• Sử dụng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone
• Phụ nữ đang mang thai
• Người bị tiểu đường
• Người mắc bệnh đường ruột, chẳng hạn như Crohn

DẤU HIỆU BỊ SẠN TÚI MẬT

Tùy thuộc vào vị trí sỏi gây tắc nghẽn, sạn túi mật có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp sỏi túi mật không có triệu chứng và chỉ được phát hiện bất ngờ khi khám sức khỏe.

Sỏi có thể gây viêm túi mật, đường mật hoặc tuyến tụy vì nó ngăn dịch mật tự nhiên đi xuống tá tràng. Biểu hiện thường bao gồm:

• Đau bụng trên bên phải
• Đau vùng giữa bụng trên
• Đau bụng trên bên phải, sau đó lan dần ra vai phải hoặc lưng
• Đau sau khi ăn
• Buồn nôn và nôn
• Sốt
• Ớn lạnh
• Nước tiểu có màu nâu nhạt hay vàng sậm
• Thay đổi màu phân, phân bạc màu
• Vàng da
• Vàng mắt

SẠN TÚI MẬT CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sạn túi mật có thể gây ra nhiều biến chứng sức khỏe nguy hiểm khác. Một số tình trạng đáng lo ngại bao gồm:

• Viêm túi mật: Một biến chứng thường gặp của sạn túi mật là viêm túi mật. Sỏi có thể mắc kẹt ở phễu hoặc ống túi mật, gây viêm và tắc nghẽn túi mật. Những cơn đau quặn dữ dội vùng dưới sườn cũng có thể kèm theo sốt.
• Tắc nghẽn ống mật chủ: Sạn túi mật có thể gây ra triệu chứng viêm đường mật như đau bụng, sốt, ớn lạnh và vàng da. Viêm đường mật có thể gây sốc nhiễm trùng và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Ung thư túi mật: Những người trước đây mắc sỏi túi mật to hoặc lâu năm thường mắc ung thư túi mật.
• Tắc nghẽn ống tụy và viêm tụy cấp: Ống tụy hỗ trợ tiêu hóa bằng cách vận chuyển dịch tụy. Sau khi ăn, sỏi mật có thể làm tắc nghẽn ống tụy, gây viêm tuỵ. Trong trường hợp này, người bệnh phải nhanh chóng nhập viện để điều trị và ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng như viêm tụy hoại tử, suy hô hấp hoặc suy đa tạng.

CÁCH PHÒNG NGỪA SẠN TÚI MẬT

• Ăn uống lành mạnh và tập thể dục thể thao hàng ngày có thể giúp ngăn ngừa sạn túi mật
• Ăn nhiều chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau xanh, đậu và ngũ cốc nguyên hạt.
• Để giúp túi mật co bóp tốt hơn, hãy ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo lành mạnh, chẳng hạn như dầu cá và dầu ô liu.
• Hạn chế ăn các loại thực phẩm chứa nhiều đường và carbs tinh chế.
• Tránh ăn các loại thực phẩm chứa chất béo không lành mạnh, chẳng hạn như đồ chiên rán, món tráng miệng và các loại thực phẩm khác.
• Không nhịn ăn hoặc bỏ bữa
• Trước khi thay đổi chế độ ăn uống, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
• Không nên giảm cân cấp tốc để tránh làm tăng nguy cơ hình thành sạn túi mật.

SẠN TÚI MẬT NÊN ĂN VÀ KIÊNG ĂN GÌ?

Những người bị sạn túi mật NÊN ĂN những thực phẩm lành mạnh ít chất béo như:

• Sữa và trứng ít chất béo: Sữa tách béo, sữa chua ít béo, các loại phô mai ít béo như phô mai tươi, phô mai mềm ít béo, phô mai cứng nửa béo, trứng luộc…
• Các loại cá ít béo: Cá tuyết, cá bơn, cá chim, cá tuyết, tôm, cá ngừ…
• Thịt nạc và thịt gia cầm
• Các loại đậu: Đậu Hà Lan, đậu lăng.
• Bánh mì, gạo, ngũ cốc, khoai tây
• Hầu hết các loại trái cây tươi, đông lạnh hoặc đóng hộp.
• Tất cả các loại rau và salad
• Đường, mật ong, mứt, siro, mứt cam ít béo.

Khi bị sạn túi mật, bạn nên HẠN CHẾ các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo như:

• Bơ, bơ thực vật, mỡ, dầu ô liu, dầu thực vật, bơ đậu phộng, dầu hướng dương
• Các loại sữa giàu chất béo: Sữa nguyên chất, sữa đặc, kem, sữa chua nhiều chất béo, kem, phô mai nhiều chất béo, trứng chiên.
• Các loại cá béo: Cá mòi, cá thu, cá kền.
• Thịt chiên, thịt đã qua chế biến
• Bánh ngọt, khoai tây chiên, khoai tây nướng, mì sốt kem/phô mai.
• Các loại nước sốt béo
• Bánh ngọt, bánh quy, bánh pudding sữa

Bệnh Viện Đa Khoa Medic Bình Dương cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho người bệnh gặp các vấn đề về đường tiêu hóa từ nhẹ đến nặng.

Nơi đây quy tụ đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm. Đặc biệt, các phương pháp ngoại khoa tiên tiến được áp dụng trong các kỹ thuật nội soi ít xâm lấn, giúp bệnh nhân nhanh hồi phục và không để lại sẹo. Ngoài ra, bệnh viện còn được trang bị hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng. Để đặt lịch thăm khám và điều trị, liên hệ qua số hotline: 0915.045.115 hoặc truy cập website https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.