VIÊM MŨI DỊ ỨNG: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

Do đặc điểm khí hậu của Việt Nam, mùa đông thường khô lạnh; mùa xuân lại mưa phùn ẩm ướt, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển; trong khi đó, mùa xuân và mùa hè là thời điểm các loài thực vật đơm hoa và phát tán phấn hoa. Những yếu tố như không khí khô lạnh, nấm mốc và phấn hoa đều có thể kích hoạt phản ứng dị ứng. Hơn nữa, ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn cũng góp phần làm tăng tỷ lệ mắc bệnh viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa hiệu quả và thường không chú ý đúng mức đến căn bệnh này.

VIÊM MŨI DỊ ỨNG LÀ GÌ?

Viêm mũi dị ứng là tình trạng mũi phản ứng với các tác nhân từ môi trường như phấn hoa, lông động vật, lông sâu, bướm, khói bụi, và mạt nhà, thay vì do virus hay vi khuẩn gây ra. Theo Học viện Dị ứng, Hen suyễn & Miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI), khoảng từ 10 đến 30% dân số toàn cầu đang mắc chứng viêm mũi dị ứng.

Bệnh viêm mũi dị ứng có thể được phân thành hai dạng chính:

• Viêm mũi dị ứng theo mùa (thể có chu kỳ): Còn được gọi là viêm mũi dị ứng thời tiết, thường xảy ra vào những khoảng thời gian nhất định trong năm.
• Viêm mũi dị ứng quanh năm (thể không có chu kỳ): Xảy ra bất cứ khi nào mũi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng, dẫn đến kích ứng và viêm liên tục.

TRIỆU CHỨNG VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng có thể chỉ kéo dài trong thời gian ngắn hoặc dai dẳng từ vài ngày đến cả tuần rồi tự biến mất. Mặc dù chúng không gây nguy hiểm nghiêm trọng, nhưng nếu kéo dài, các triệu chứng này lại gây ra cảm giác khó chịu, mệt mỏi, suy giảm khả năng miễn dịch và ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập, đặc biệt là giấc ăn, giấc ngủ của trẻ nhỏ.

Bệnh viêm mũi dị ứng thường được chia thành hai nhóm triệu chứng:

Triệu chứng theo chu kỳ: Thường xuất hiện vào đầu mùa lạnh hoặc mùa nóng. Người bệnh có thể gặp cảm giác ngứa mũi, hắt hơi liên tục, đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt, cùng với mũi chảy nước nhiều và có dịch nhầy trong. Một số bệnh nhân còn cảm thấy rát bỏng ở kết mạc và vòm họng, kèm theo cảm giác uể oải, mệt mỏi và nặng đầu. Các triệu chứng này thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần rồi tự khỏi, nhưng lại tái phát vào cùng giai đoạn hàng năm; nếu kéo dài trong nhiều năm, có thể dẫn đến thoái hóa, phù nề niêm mạc mũi, nghẹt mũi, và phì đại cuốn mũi.

Triệu chứng không theo chu kỳ: Đây là dạng phổ biến nhất, với các biểu hiện như sổ mũi, hắt hơi và chảy mũi ngay khi thức dậy vào buổi sáng. Các triệu chứng có thể giảm dần trong ngày nhưng tái phát khi tiếp xúc với bụi hoặc môi trường lạnh. Ban đầu, nước mũi có màu trong suốt nhưng theo thời gian sẽ trở nên đặc hơn, chảy thành từng đợt. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị hắt hơi liên tục trong nhiều giờ, dẫn đến việc dịch tiết tụ lại trong vòm họng, buộc họ phải khạc nhổ liên tục, gây tổn thương niêm mạc mũi họng. Ngoài ra, do nghẹt mũi nên bệnh nhân thường phải thở bằng miệng, dễ dẫn đến viêm họng và viêm thanh quản.

CÁC KIỂU VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Dựa trên các nguyên nhân gây bệnh, viêm mũi dị ứng có thể được chia thành một số kiểu phổ biến như sau:

Viêm mũi dị ứng theo mùa (theo thời tiết):

Ở giai đoạn giao mùa, các loại nấm mốc và phấn hoa phát triển mạnh mẽ, là yếu tố chính gây ra viêm mũi dị ứng theo thời tiết. Một người có thể chỉ dị ứng với một loại phấn hoa hoặc đồng thời phản ứng với nhiều loại.

Viêm mũi dị ứng lâu năm:

Kiểu bệnh này thường phát sinh do sự tiếp xúc liên tục với bụi bẩn trong nhà hoặc ngoài trời, như lông chó mèo, gián, mọt và các loài gặm nhấm. Qua thời gian, các tác nhân này gây kích ứng liên tục cho mũi, dẫn đến tình trạng viêm mũi kéo dài.

Viêm mũi dị ứng không thường xuyên:

Đây là tình trạng chỉ xuất hiện khi người bệnh tiếp xúc với các yếu tố như phấn hoa, bụi bẩn hay nấm mốc. Khi loại bỏ các tác nhân gây dị ứng, triệu chứng cũng nhanh chóng biến mất. Trong một số trường hợp, dị ứng còn có thể phát sinh từ thực phẩm, gây ra các biểu hiện như nổi mề đay, tiêu chảy, hay đau bụng.

Viêm mũi dị ứng nghề nghiệp:

Một số người làm việc trong môi trường chứa các tác nhân gây dị ứng như hóa chất, bụi gỗ, bụi phấn, lông thú, kim loại... có nguy cơ cao mắc bệnh viêm mũi dị ứng do phải tiếp xúc thường xuyên với các chất kích thích này.

KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ?

Nếu các triệu chứng chỉ xuất hiện ở một vài thời điểm trong ngày, không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc ăn, uống, sinh hoạt và giấc ngủ, người bệnh có thể tự chăm sóc và vệ sinh mũi tại nhà.

Nếu các triệu chứng kéo dài và tái phát liên tục, ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe, giấc ăn ngủ và sinh hoạt, bệnh nhân nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này giúp ngăn chặn việc bệnh tiến triển và gây ra những biến chứng như viêm mũi xoang nặng, đặc biệt ở trẻ em.

Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như nghẹt mũi, sưng và đau nhức hốc mũi, ho nhiều kèm theo sốt, trẻ ăn uống kém hoặc bỏ ăn, sụt cân, mất ngủ, hoặc dị ứng nặng đến mức gây phù nề, thở khó, cần đến bệnh viện ngay lập tức để được can thiệp điều trị kịp thời.

Viêm mũi dị ứng có thể xảy ra với bất kỳ ai, tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn đối với những người có tiền sử dị ứng trong gia đình. Bên cạnh đó, những ai bị chàm da hoặc hen suyễn cũng thuộc nhóm có nguy cơ cao bị viêm mũi dị ứng.

Một số yếu tố có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng gồm có:

• Các hóa chất
• Thời tiết lạnh
• Độ ẩm cao
• Ô nhiễm không khí
• Khói thuốc lá
• Nước hoa
• Phấn hoa
• Bụi bẩn

Những tác nhân này đều có khả năng kích thích hệ miễn dịch, dẫn đến phản ứng dị ứng và làm nặng thêm các triệu chứng của bệnh.

NGUYÊN NHÂN BỆNH VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Viêm mũi dị ứng xảy ra khi cơ thể phản ứng bằng cách giải phóng histamin – một chất hóa học tự nhiên có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân ngoại lai – nhưng lại gây ra phản ứng quá mức, dẫn đến tình trạng viêm mũi.

Có thể phân loại các nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng theo ba nhóm chính:

Các chất gây dị ứng trong nhà:

Những tác nhân này bao gồm bụi, lông chó mèo, lông vải từ quần áo, chăn mền, cũng như các sản phẩm như nước hoa, mỹ phẩm, sữa tắm, xà phòng, nước xả vải. Ngoài ra, mùi thức ăn và nấm mốc cũng là những yếu tố kích thích.

Các chất gây dị ứng trong không khí:

Các yếu tố từ môi trường bên ngoài như phấn hoa, lông sâu, bướm, bụi lúa trong mùa gặt, khói, bụi, mùi rác thải, cùng với các yếu tố tự nhiên như gió, không khí lạnh và mưa đều có thể kích thích phản ứng dị ứng.

Các chất gây dị ứng nghề nghiệp:

Những người làm việc trong môi trường chứa các tác nhân như bụi phấn ở trường học, hóa chất trong nhà máy, sợi vải tại xưởng may, lông động vật trong các lò giết mổ, khói hương nhang ở đền chùa, bụi xi măng trong các nhà máy vật liệu, và bụi gỗ tại xưởng mộc cũng có nguy cơ cao mắc viêm mũi dị ứng.

BIẾN CHỨNG CỦA VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Viêm mũi dị ứng nếu không được điều trị có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Cụ thể, niêm mạc mũi có thể bị thoái hóa, gây ra hiện tượng phù nề và nghẹt mũi. Đồng thời, các cuốn mũi cũng có thể bị phì đại xen kẽ với sự thoái hóa, tạo thành polyp. Bên cạnh đó, bệnh còn có thể gây ra viêm loét vùng tiền đình mũi, viêm họng, viêm phế quản, viêm xoang và viêm tai giữa.

Đáng chú ý, biến chứng viêm phế quản ở trẻ nhỏ có thể trở nên nguy hiểm nếu không được can thiệp kịp thời, vì viêm phế quản có thể lan xuống phổi gây viêm phổi, suy hô hấp và đe dọa đến tính mạng của trẻ.

ĐIỀU TRỊ VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Để điều trị viêm mũi dị ứng, bệnh nhân có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau như sau:

Thuốc điều trị:

Sử dụng các loại thuốc kháng histamin theo chỉ định của bác sĩ giúp kiểm soát các triệu chứng viêm mũi dị ứng.

Thuốc nhỏ mắt và thuốc xịt mũi:

Các loại thuốc nhỏ mắt và xịt mũi cũng có thể được kê đơn để làm giảm cảm giác ngứa và các triệu chứng liên quan đến dị ứng trong thời gian ngắn.

Các biện pháp khắc phục tại nhà:

Việc lựa chọn biện pháp phù hợp phụ thuộc vào nguyên nhân gây dị ứng.

Nếu dị ứng do phấn hoa hoặc theo mùa, bạn nên tránh xa các khu vực có nhiều cây cối. Sử dụng máy hút ẩm hoặc bộ lọc không khí dạng hạt có thể giúp kiểm soát dị ứng khi ở trong nhà.

Nếu dị ứng do bụi, mạt nhà, bạn nên giặt tấm trải giường và chăn mền bằng nước nóng ở nhiệt độ trên 55 độ C.

Đối với dị ứng liên quan đến các tác nhân tại nơi làm việc, việc đeo khẩu trang khi làm việc là rất cần thiết.

PHÒNG NGỪA BỆNH VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Để phòng ngừa viêm mũi dị ứng, bác sĩ Hằng khuyến nghị người dân thực hiện các biện pháp sau:

Tăng cường hệ miễn dịch:

Khi hệ miễn dịch yếu, cơ thể dễ bị kích ứng với các tác nhân dị ứng. Do đó, việc tăng cường sức đề kháng là cách hữu hiệu để bảo vệ cơ thể khỏi viêm mũi dị ứng.

Tránh xa các tác nhân gây dị ứng:

Khi đã xác định được chất nào gây ra phản ứng dị ứng, hãy cố gắng hạn chế tối đa việc tiếp xúc với chất đó. Ví dụ, đeo khẩu trang khi đến những nơi có nguy cơ cao gặp phải các tác nhân dị ứng sẽ giúp bảo vệ sức khỏe.

Bảo vệ vùng tai mũi họng:

Vì tai, mũi và họng là một hệ thống liên kết chặt chẽ, nên việc chăm sóc và bảo vệ vùng tai họng sẽ giúp mũi luôn khỏe mạnh, giảm nguy cơ bị viêm mũi dị ứng nặng thêm.

Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý không nguy hiểm, do các tác nhân dị ứng từ môi trường bên ngoài gây ra. Hiện tại, bệnh không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể điều trị nhằm làm giảm các triệu chứng. Vì vậy, người dân, nhất là những người có cơ địa nhạy cảm, nên chủ động tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố kích thích dị ứng. Liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.