VIÊM NÃO DO SỞI – BIẾN CHỨNG NGUY HIỂM CẦN PHÒNG NGỪA

1. SỞI LÀ GÌ? VÌ SAO DẪN TỚI VIÊM NÃO?

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Paramyxovirus gây ra, lây qua đường hô hấp – khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch đường hô hấp. Bệnh tiến triển qua 4 giai đoạn:

• Ủ bệnh: 7–21 ngày; trung bình 10 ngày, thường bắt đầu biểu hiện sau khi nhiễm khoảng 10–14 ngày.
• Khởi phát (viêm long đường hô hấp): 2–4 ngày – sốt cao, ho, chảy mũi, viêm kết mạc, xuất hiện hạt Koplik.
• Toàn phát: 2–5 ngày – phát ban màu đỏ hồng, nổi rõ khi da căng.
• Hồi phục: Ban phai dần, bong da, để lại vệt thâm như da cọp.

Hội chứng viêm não xuất hiện khi virus xâm nhập hệ thần kinh trung ương gây viêm mô não. Biến chứng này hiếm nhưng nguy hiểm, nhất là nhóm trẻ dưới 3 tuổi, người chưa tiêm vaccine đầy đủ hoặc suy giảm miễn dịch .

1. DẤU HIỆU CỦA VIÊM NÃO DO SỞI

Sau khởi phát sởi, nếu xuất hiện những dấu hiệu sau cần cảnh giác biến chứng viêm não:

• Sốt rất cao, kéo dài
• Đau đầu dữ dội, buồn nôn và nôn
• Rối loạn ý thức: ngủ gà, lú lẫn, hôn mê
• Co giật, đặc biệt ở trẻ em
• Triệu chứng màng não: cứng cổ, nhạy cảm ánh sáng

Trong thời gian bệnh, cần theo dõi sát các biểu hiện bất thường để can thiệp sớm.

2. NGUYÊN NHÂN  GÂY RA VIÊM NÃO DO SỞI

Virus sởi dễ dàng lây lan qua giọt bắn & không khí . Yếu tố làm tăng nguy cơ viêm não gồm:

• Trẻ nhỏ (< 3 tuổi),
• Người chưa tiêm vaccin hoặc tiêm thiếu mũi,
• Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc bệnh nặng,
• Suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A .

3. CHẨN ĐOÁN VIÊM NÃO DO SỞI

Khám lâm sàng

Kiểm tra dấu hiệu thần kinh: ý thức, phản xạ, dấu màng não

Đánh giá chức năng sống: mạch, huyết áp, hô hấp

Xét nghiệm cận lâm sàng

IgM sởi: xét nghiệm máu; có thể âm tính giai đoạn sớm, cần làm lại sau 72h hoặc dùng PCR dịch tỵ hầu

Dịch não tủy (CSF): đếm tế bào, protein, glucose để xác định viêm

CT/MRI não: phát hiện viêm mô não, phù não

PCR xác định virus sởi trong dịch não tủy hoặc máu

Phân loại mức độ

Viêm não cấp thể nặng ngay sau sởi

Viêm não bán cấp hoặc mạn tính (hiếm gặp)

Viêm màng não kết hợp

Điều trị nội khoa

Thuốc kháng virus (nếu có) + kháng sinh phòng bội nhiễm

Giảm phù não: mannitol, corticoid theo chỉ định

Kiểm soát co giật: diazepam, phenytoin theo mức độ

Hạ sốt, bù dịch điện giải, cung cấp vitamin & dinh dưỡng

Chăm sóc hỗ trợ nâng cao

ICU: hỗ trợ thở, truyền dịch, theo dõi sát

Vật lý trị liệu thần kinh, phục hồi vận động, nhận thức

Theo dõi & tái khám

Định kỳ sau 1, 3, 6 tháng để đánh giá hồi phục và phát hiện di chứng

Tái khám thần kinh để theo dõi chức năng vận động, nhận thức

4.BIẾN CHỨNG CỦA SỞI

• Co giật mạn, động kinh
• Rối loạn thần kinh: liệt, yếu tay chân
• Giảm nhận thức: suy giảm trí nhớ, học tập
• Tâm thần: trầm cảm, lo âu, thay đổi hành vi
• Tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời
• Tùy vào độ tuổi bệnh nhân, mức độ nghiệm trọng, thời gian can thiệp và tốc độ hồi phục

5. PHÒNG NGỪA BỆNH SỞI

Hiệu quả vaccine

Vaccine sởi có hiệu quả phòng bệnh cao, giảm >90% nguy cơ biến chứng viêm não

Lịch tiêm chủng – theo Bộ Y tế (cập nhật 27/3/2025)

Mũi 1: 9–12 tháng tuổi

Mũi nhắc: 18 tháng tuổi hoặc theo lịch

Người lớn chưa tiêm nên tiêm bổ sung; trẻ hoặc người bệnh cần cách ly, đeo khẩu trang, vệ sinh đường hô hấp

Biện pháp bổ trợ

Cách ly người bệnh, giữ khoảng cách, che miệng khi ho, rửa tay thường xuyên

6. KHI NÀO CẦN TỚI BÁC SĨ

• Khi có các triệu chứng: sốt cao không hạ, co giật, rối loạn ý thức, phát ban kết hợp triệu chứng thần kinh
• Hoặc người đã mắc sởi, chưa tiêm vaccine, xuất hiện bất thường thần kinh

Viêm não do sởi là biến chứng đáng sợ, nhưng hoàn toàn có thể ngăn ngừa với tiêm vaccine đúng lịch và điều trị sớm nếu mắc bệnh. Bệnh viện Đa khoa Medic Bình Dương với hệ thống thiết bị cao cấp và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm là nơi đáng tin cậy để điều trị. Hãy chủ động phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe toàn diện tại đây. Liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.