KHÓ THỞ KHI NẰM: CẢNH BÁO SUY TIM HAY BỆNH PHỔI NGUY HIỂM?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về triệu chứng khó thở khi nằm, nguyên nhân thường gặp, đặc điểm nhận biết giữa suy tim và bệnh phổi, cũng như các phương pháp chẩn đoán và điều trị phù hợp.

KHÓ THỞ KHI NẰM LÀ GÌ?

Khó thở khi nằm (Orthopnea) là tình trạng người bệnh cảm thấy khó thở, ngột ngạt khi ở tư thế nằm, buộc phải ngồi dậy hoặc nằm kê gối cao mới dễ thở hơn. Đây là một biểu hiện quan trọng giúp bác sĩ phân biệt giữa các nguyên nhân khác nhau gây ra khó thở – đặc biệt là liên quan đến hệ tuần hoàn (tim) hoặc hô hấp (phổi).

CÁC BIỂU HIỆN CỤ THỂ CỦA KHÓ THỞ KHI NẰM

• Cảm giác tức ngực, hụt hơi khi nằm thẳng.
• Thường xuyên tỉnh giấc ban đêm vì cảm giác ngạt thở.
• Phải dùng nhiều gối kê cao đầu mới ngủ được.
• Cảm giác dễ thở hơn khi ngồi dậy hoặc đứng dậy.

PHÂN BIỆT KHÓ THỞ DO SUY TIM VÀ DO BỆNH PHỔI

Việc phân biệt nguyên nhân là rất quan trọng để điều trị chính xác.

1.Khó thở do suy tim

Nguyên nhân:

• Suy tim trái, đặc biệt là suy tim sung huyết.
• Cơ tim yếu, không thể bơm máu hiệu quả.
• Hở van tim, tăng huyết áp lâu năm.

Cơ chế: Khi nằm, lượng máu trở về tim tăng lên nhưng tim không đủ sức bơm đi, gây ứ đọng máu ở phổi và dẫn đến khó thở.

Triệu chứng đi kèm:

• Khó thở khi nằm, phải ngồi dậy mới dễ thở.
• Ho khan, đặc biệt vào ban đêm.
• Phù chân, mệt mỏi kéo dài.
• Nhịp tim nhanh, không đều.
• Thường xuyên tiểu đêm.

Biểu hiện đặc trưng: Paroxysmal Nocturnal Dyspnea (Khó thở kịch phát về đêm): Người bệnh tỉnh giấc do ngạt thở, phải ngồi dậy để thở.

2.Khó thở do bệnh phổi

Nguyên nhân:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
• Hen phế quản.
• Viêm phổi, xơ phổi.
• Tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi.

Cơ chế:

• Khi nằm, cơ hoành nâng cao và hạn chế giãn nở phổi.
• Ở người có tổn thương phổi, việc hô hấp sẽ khó khăn hơn, gây ngột ngạt.

Triệu chứng đi kèm:

• Ho có đờm kéo dài.
• Thở khò khè, rít.
• Gầy sút cân, cơ thể yếu.
• Móng tay khum, môi tím (thiếu oxy).

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ KHIẾN BẠN DẾ BỊ KHÓ THỞ KHI NẰM

• Người cao tuổi, trên 60 tuổi.
• Tiền sử bệnh lý tim mạch hoặc hô hấp.
• Hút thuốc lá nhiều năm.
• Béo phì, ít vận động.
• Tăng huyết áp, đái tháo đường.
• Tiền sử suy tim, nhồi máu cơ tim.

CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN GÂY KHÓ THỞ KHI NẰM

Khi đến khám, bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng chi tiết, sau đó chỉ định các xét nghiệm cần thiết như:

1.Khám lâm sàng:

• Nghe tim, phổi bằng ống nghe.
• Đánh giá phù ngoại vi, cổ tĩnh mạch nổi.

2.Cận lâm sàng:

Xét nghiệm máu:

• BNP (B-type Natriuretic Peptide): tăng trong suy tim.
• Khí máu động mạch: đánh giá nồng độ O2, CO2.
• Chụp X-quang phổi: Giúp phát hiện tràn dịch, sung huyết phổi, tổn thương phổi.
• Siêu âm tim: Đánh giá chức năng tim, van tim, buồng tim.
• Điện tâm đồ (ECG): Phát hiện rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim.
• Đo chức năng hô hấp: Đặc biệt hữu ích trong bệnh phổi mạn tính.

ĐIỀU TRỊ KHÓ THỞ KHI NẰM

1.Nguyên nhân suy tim

Mục tiêu điều trị:

• Giảm gánh nặng cho tim.
• Cải thiện chức năng co bóp của tim.
• Ngăn ngừa tái phát suy tim.

Phác đồ điều trị:

• Thuốc lợi tiểu (Furosemide).
• Thuốc ức chế men chuyển (ACEI).
• Chẹn beta giao cảm (Bisoprolol).
• Digoxin (trong trường hợp có rung nhĩ).
• Kiểm soát huyết áp, đường huyết.

Lối sống:

• Giảm muối, hạn chế nước.
• Theo dõi cân nặng mỗi ngày.
• Vận động nhẹ, kiểm soát stress.

2.Nguyên nhân bệnh phổi

Phác đồ điều trị:

• Thuốc giãn phế quản (Salbutamol, Formoterol).
• Corticoid dạng hít (Fluticasone).
• Kháng sinh (nếu nhiễm khuẩn).
• Oxy liệu pháp.
• Vật lý trị liệu hô hấp.

Lối sống:

• Ngưng hút thuốc lá.
• Tập thở bụng, luyện khí công nhẹ nhàng.
• Tiêm ngừa cúm, phế cầu định kỳ.

BIẾN CHỨNG NẾU KHÔNG ĐIỀU TRỊ KỊP THỜI

• Suy tim cấp, phù phổi cấp.
• Nhiễm trùng phổi nặng.
• Tăng áp động mạch phổi.
• Tử vong do suy hô hấp hoặc rối loạn nhịp tim.

KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ NGAY?

• Khó thở khi nằm ngày càng nặng.
• Thức giấc nửa đêm vì ngạt thở.
• Kèm đau ngực, ho ra máu, phù chân.
• Nhịp tim không đều, chóng mặt, ngất.
• Môi tím tái, không nói được vì khó thở.

CÁCH PHÒNG NGỪA KHÓ THỞ KHI NẰM

• Điều trị triệt để bệnh nền (tăng huyết áp, tiểu đường…).
• Tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý.
• Tránh hút thuốc, tránh môi trường ô nhiễm.
• Theo dõi và kiểm tra tim phổi định kỳ.
• Ngủ kê gối cao, tránh nằm ngay sau khi ăn no.

Khó thở khi nằm là dấu hiệu không thể xem nhẹ. Đây có thể là tín hiệu cảnh báo sớm của những bệnh lý nguy hiểm như suy tim hoặc các bệnh phổi mạn tính. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ tử vong. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải triệu chứng này, đừng chần chừ mà hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu từ bác sĩ. Liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.