SUY GIÁP Ở TRẺ EM: DẤU HIỆU NHẬN BIẾT, NGUYÊN NHÂN, VÀ BIẾN CHỨNG CẦN LƯU Ý

SUY GIÁP Ở TRẺ EM LÀ GÌ?

Suy giáp ở trẻ em xảy ra khi tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả, không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết cho cơ thể. Đây là rối loạn tuyến giáp phổ biến, gây ảnh hưởng đến nhiều chức năng quan trọng như sự tăng trưởng, phát triển, chức năng não bộ, tâm trạng, trao đổi chất, dậy thì và sinh sản.

Tuyến giáp, nằm ở phía trước cổ dưới thanh quản, có nhiệm vụ sản xuất hormone Thyroxine (T4) và Triiodothyronine (T3), đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và tăng trưởng của trẻ. Tuyến này kiểm soát tốc độ trao đổi chất và các quá trình chuyển hóa trong cơ thể.

Hoạt động của tuyến giáp bị điều chỉnh bởi tuyến yên, cơ quan sản xuất hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Khi TSH tăng, nồng độ hormone tuyến giáp cũng tăng, và ngược lại, khi hormone tuyến giáp trong máu cao, TSH sẽ giảm để điều chỉnh sự sản xuất hormone của tuyến giáp. Cơ chế này giúp duy trì sự cân bằng của hormone tuyến giáp. Nếu hormone tuyến giáp quá cao sẽ dẫn đến cường giáp, ngược lại, khi quá thấp sẽ gây suy giáp.

CÁC LOẠI SUY GIÁP Ở TRẺ NHỎ

Suy giáp ở trẻ em được chia thành hai nhóm chính:

1. Suy giáp bẩm sinh: Đây là tình trạng thiếu hụt hormone tuyến giáp ngay từ khi trẻ mới sinh, với tỷ lệ khoảng 1/4000 trẻ sơ sinh. Suy giáp bẩm sinh có thể gây ra những tổn thương không thể hồi phục cho hệ thần kinh trung ương và là một trong những nguyên nhân phổ biến gây chậm phát triển tâm thần ở trẻ. Trẻ bị suy giáp bẩm sinh có thể không có triệu chứng ngay sau khi sinh, nhưng thường được phát hiện khi trẻ phát triển chậm hơn bình thường, chẳng hạn như chậm biết ngồi, chậm biết đi, chậm nói, hoặc gặp khó khăn trong các hoạt động khác.

2. Suy giáp mắc phải: Tình trạng này phát triển sau khi trẻ đã sinh ra và phổ biến hơn suy giáp bẩm sinh. Trẻ sinh ra có tuyến giáp hoạt động bình thường, nhưng do một nguyên nhân nào đó trong quá trình phát triển, tuyến giáp không còn đảm bảo các chức năng của nó, dẫn đến suy giáp.

NGUYÊN NHÂN SUY GIÁP Ở TRẺ EM

Suy giáp có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, vì vậy việc hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố tăng nguy cơ là rất quan trọng để giúp phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này.

1. Suy giáp bẩm sinh 

Suy giáp bẩm sinh xảy ra do sự hình thành bất thường của tuyến giáp trong giai đoạn thai kỳ. Những trẻ mắc suy giáp bẩm sinh có thể không có tuyến giáp, tuyến giáp phát triển kém (thiểu sản), tuyến giáp bị lệch vị trí, hoặc bị rối loạn trong việc tổng hợp hormone tuyến giáp. 

Trong một số trường hợp, mặc dù tuyến giáp được hình thành bình thường, nhưng chức năng hoạt động không hiệu quả, dẫn đến việc không sản xuất đủ hormone. Nguyên nhân của các tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ ràng, có thể do di truyền, tác dụng phụ của thuốc mà mẹ đã sử dụng trong thai kỳ, hoặc sự mất cân bằng về lượng i-ốt trong thời gian mang thai.

2. Suy giáp mắc phải

Nguyên nhân phổ biến nhất của suy giáp mắc phải ở trẻ em và thanh thiếu niên là viêm tuyến giáp tự miễn (bệnh Hashimoto), với tỷ lệ khoảng 1/100 trẻ mắc phải. Một số nguyên nhân khác có thể bao gồm: 

- Viêm tuyến giáp do nhiễm virus. 

- Tác dụng phụ của các loại thuốc như Lithium, Amiodarone, hoặc thuốc chống động kinh, làm suy giảm chức năng tuyến giáp. 

- Ung thư tuyến giáp, xạ trị hoặc phẫu thuật loại bỏ tuyến giáp cũng có thể gây suy giáp. 

- Các bất thường liên quan đến tuyến yên hoặc khối u ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp.

3. Yếu tố nguy cơ

Nguy cơ suy giáp ở trẻ sẽ cao hơn nếu: 

- Gia đình có tiền sử mắc bệnh suy giáp, đặc biệt là khi người mẹ bị suy giáp trong thai kỳ và không được kiểm soát tốt. Khoảng 10-20% các trường hợp suy giáp bẩm sinh liên quan đến yếu tố di truyền. 

- Vùng ngực hoặc cổ của trẻ đã tiếp xúc với bức xạ. 

- Trẻ từng trải qua phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp hoặc đang điều trị bệnh cường giáp.

BIỂU HIỆN BỆNH SUY GIÁP Ở TRẺ EM

Triệu chứng suy giáp ở trẻ em khác biệt so với người lớn, và có thể thay đổi tùy vào từng trẻ và từng lứa tuổi. Đặc biệt, một số trẻ không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, gây khó khăn trong việc chẩn đoán bệnh.

1. Ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi

- Cân nặng lúc sinh lớn bất thường 

- Thóp trước lớn 

- Lưỡi to, thường thè ra ngoài 

- Vàng da kéo dài trên 2 tuần 

- Ít khóc, tiếng khóc khàn 

- Bú kém 

- Bụng to, rốn lồi 

- Thoát vị rốn 

- Táo bón 

- Da khô, lạnh 

- Chậm tăng trưởng

2. Ở trẻ em

- Chậm phát triển 

- Chậm mọc răng 

- Da và tóc khô, dễ gãy rụng 

- Mệt mỏi 

- Táo bón

3. Ở thanh thiếu niên 

- Chậm tăng trưởng 

- Dậy thì muộn 

- Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt 

- Da khô 

- Nhịp tim chậm 

- Tóc khô, dễ gãy rụng 

- Tăng cân không rõ nguyên nhân 

Ngoài ra, suy giáp có thể gây phì đại tuyến giáp ở một số trẻ.

CÁCH ĐIỀU TRỊ SUY TUYẾN GIÁP Ở TRẺ EM

Trẻ bị suy giáp có thể được điều trị bằng thuốc Levothyroxine (L-14) hàng ngày để hỗ trợ khôi phục lượng hormone tuyến giáp về mức bình thường. Vì Levothyroxine là hormone tự nhiên của cơ thể, nên nguy cơ gặp tác dụng phụ rất thấp. Phần lớn trẻ được điều trị bằng phương pháp này không gặp tác dụng phụ nếu dùng thuốc đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ.

Trong suốt quá trình điều trị, trẻ cần được tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi nồng độ hormone và điều chỉnh liều thuốc phù hợp. Việc thay đổi liều Levothyroxine phụ thuộc vào nhu cầu phát triển của cơ thể, quá trình trao đổi chất ở từng giai đoạn và diễn tiến của bệnh suy giáp.

Ngoài việc uống Levothyroxine đúng liều hàng ngày và thực hiện các xét nghiệm theo chỉ định, trẻ bị suy giáp vẫn có thể sinh hoạt bình thường mà không bị hạn chế hoạt động.

CÁC BIẾN CHỨNG CỦA BỆNH SUY GIÁP Ở TRẺ EM

Nếu trẻ bị suy giáp không được phát hiện và điều trị sớm, đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm:

1. Bướu cổ: Sự phát triển của bướu cổ với kích thước lớn có thể làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của trẻ, gây khó thở và cảm giác nuốt vướng.

2. Bệnh lý tim mạch: Trẻ bị suy giáp có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về tim mạch, bao gồm suy tim, do sự thiếu hụt hormone ảnh hưởng đến chức năng tim.

3. Vấn đề về thần kinh ngoại biên: Suy giáp có thể dẫn đến tổn thương thần kinh ngoại biên, những dây thần kinh chịu trách nhiệm truyền tải thông tin từ não và tủy sống đến các cơ quan khác. Trẻ có thể gặp các triệu chứng như đau, tê, và ngứa ran ở cánh tay hoặc chân.

4. Dậy thì muộn: Sự thiếu hụt hormone tuyến giáp ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng, dẫn đến dậy thì muộn và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.

5. Hôn mê phù niêm: Đây là một biến chứng nguy hiểm, khi trẻ rơi vào tình trạng hôn mê phù niêm, thân nhiệt giảm nhanh, mất phản xạ, co giật và có nguy cơ suy hô hấp cấp. Tình trạng này đòi hỏi cấp cứu khẩn cấp tại bệnh viện để tránh nguy hiểm đến tính mạng.

PHÒNG NGỪA BỆNH SUY TUYẾN GIÁP Ở BÉ

Để giảm nguy cơ trẻ mắc suy giáp, bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau:

1. Chế biến thức ăn đúng cách, đảm bảo đủ I-ốt: I-ốt là yếu tố quan trọng giúp duy trì chức năng tuyến giáp. Muối I-ốt là nguồn bổ sung phổ biến, nhưng cần chú ý không cho muối I-ốt vào thực phẩm khi nấu ở nhiệt độ cao hoặc trong thời gian dài, vì I-ốt dễ bị bay hơi. Bố mẹ cũng nên bổ sung các thực phẩm giàu I-ốt như rong biển, hải sản để đảm bảo cơ thể trẻ được cung cấp đủ lượng I-ốt cần thiết.

2. Dinh dưỡng cân bằng, hợp lý, phù hợp với lứa tuổi: Chế độ dinh dưỡng đầy đủ là yếu tố quan trọng để trẻ phát triển toàn diện. Ngoài các thực phẩm giàu I-ốt, bố mẹ nên bổ sung đủ rau xanh, trái cây và các vi chất như Selen, kẽm, vitamin A và D để hỗ trợ chức năng tuyến giáp và sự phát triển chung của trẻ.

3. Tránh tiếp xúc với các chất độc hại và bức xạ: Các yếu tố như khói thuốc lá, tia UV, hóa chất độc hại và ô nhiễm môi trường có thể gây rối loạn chức năng tuyến giáp và ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ. Do đó, cần hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những yếu tố này. Đồng thời, tránh sử dụng đồ nhựa không an toàn như hộp xốp hoặc nhựa để đựng thức ăn nóng, vì các hóa chất trong nhựa có thể giải phóng chất độc ở nhiệt độ cao.

4. Thăm khám sức khỏe định kỳ: Thường xuyên thăm khám sức khỏe giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan đến tuyến giáp. Phụ nữ trong độ tuổi mang thai nên tầm soát suy giáp trước khi mang thai, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử suy giáp, để xây dựng kế hoạch thai kỳ an toàn.

5. Tiêm vaccine đầy đủ và đúng lịch: Tiêm chủng giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ, ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp. Bố mẹ cần đảm bảo trẻ được tiêm vaccine đầy đủ và đúng lịch.

SUY GIÁP Ở TRẺ EM CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

Suy giáp là một bệnh lý nghiêm trọng, có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của trẻ, bao gồm chậm phát triển não bộ và thể chất. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, suy giáp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như suy tim, bướu cổ, tổn thương thần kinh ngoại biên và thậm chí có nguy cơ tử vong. Việc điều trị sớm và đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng này, giúp trẻ có cơ hội phát triển toàn diện.

TRẺ CÓ THỂ KHỎI BỆNH SUY GIÁP KHI LỚN KHÔNG?

Khả năng trẻ khỏi bệnh suy giáp khi lớn lên phụ thuộc vào loại suy giáp mà trẻ mắc phải, thời điểm được phát hiện và điều trị, cùng với khả năng đáp ứng của cơ thể đối với phương pháp điều trị.

- Suy giáp bẩm sinh và suy giáp do bệnh tự miễn Hashimoto là những dạng suy giáp không thể chữa khỏi hoàn toàn. Trẻ mắc các loại này thường phải sử dụng thuốc hormone thay thế suốt đời để duy trì mức hormone tuyến giáp cần thiết cho sự phát triển và sức khỏe.

- Ngược lại, nếu trẻ mắc suy giáp thứ phát, có khả năng chữa khỏi nếu bệnh được phát hiện sớm và trẻ có phản ứng tốt với điều trị. Điều này cho phép trẻ phục hồi và không cần sử dụng thuốc hormone lâu dài.

Tầm soát trước sinh, sàng lọc sơ sinh và thăm khám sức khỏe ngay khi nghi ngờ trẻ bị suy giáp là những bước rất quan trọng trong việc phát hiện sớm bệnh. Việc thực hiện các biện pháp này giúp phát hiện và điều trị kịp thời, từ đó giảm thiểu rủi ro và các biến chứng nghiêm trọng cho trẻ. Sự can thiệp sớm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn hỗ trợ quá trình phát triển toàn diện của trẻ trong những năm tháng đầu đời.Để đặt lịch khám, liên hệ trực tiếp với Bệnh viện Đa Khoa Medic Bình Dương theo số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.