THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA HIỆU QUẢ

THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM LÀ GÌ?

Thoát vị đĩa đệm (hay Herniated Disc) là tình trạng một hoặc nhiều đĩa đệm giữa các đốt sống lưng và cổ bị hư hại, dẫn đến trượt ra khỏi vị trí ban đầu và gây chèn ép lên tủy sống cũng như các dây thần kinh trong ống sống. Điều này gây ra đau nhức và rối loạn cảm giác tại chỗ. Đĩa đệm có cấu trúc sụn, bao gồm hai phần: bao sơ (mâm sụn) bên ngoài được cấu tạo từ các vòng sợi dai và nhân nhầy ở dạng keo nằm bên trong. Chức năng của những đĩa đệm này là hỗ trợ cột sống, giúp thực hiện các động tác cúi, ưỡn, xoay và nghiêng. Khi đĩa đệm bị tổn thương hoặc lệch, vòng xơ có thể bị mòn, rách, khiến nhân nhầy thoát ra ngoài.

Dựa vào vị trí đĩa đệm bị chệch, thoát vị đĩa đệm được chia thành các loại: thoát vị đĩa đệm cổ, thoát vị đĩa đệm cổ ngực, thoát vị đĩa đệm ngực, thoát vị đĩa đệm lưng ngực và thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Bên cạnh đó, dựa theo sự chèn ép lên thần kinh và tủy sống, bệnh có thể được phân loại thành: thoát vị thể trung tâm (nhân nhầy thoát ra và chèn ép trực tiếp lên tủy sống), thoát vị cạnh trung tâm (nhân nhầy gây chèn ép lên cả tủy sống và rễ thần kinh) và thoát vị chèn ép rễ thần kinh phải hoặc trái.

Ngoài ra, theo vị trí và tình trạng đĩa đệm bị thoát vị, bệnh cũng được phân chia thành các loại như thoát vị ra sau (thường gặp với triệu chứng đau mỏi, nhức nhối, tê bì), thoát vị ra trước và thoát vị vào thân sống (hay còn gọi là thoát vị đĩa đệm nội xốp). Nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến tình trạng này.

NGUYÊN NHÂN THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đĩa đệm bị trượt khỏi vị trí ban đầu, trong đó có những nguyên nhân chủ yếu sau:

1. Chấn thương cột sống: Tai nạn giao thông có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng cho cột sống, dẫn đến việc đĩa đệm bị tổn thương.

2. Tai nạn lao động: Những người thường xuyên mang vác vật nặng trên cổ hoặc lưng có nguy cơ cao gặp phải chấn thương. Tư thế khuân vác sai cách, như đứng rồi cúi xuống để nhấc vật nặng thay vì ngồi xuống bê vật và từ từ đứng lên, cũng dễ gây chấn thương cho cột sống, ảnh hưởng đến đĩa đệm.

3. Thoái hóa cột sống: Theo thời gian, các lớp nhân nhầy và vòng xơ (giống như sụn khớp) có thể bị bào mòn. Sự biến đổi cấu trúc của các đốt sống, xuất hiện các hốc xương và gai xương khiến cho vòng xơ của đĩa đệm bị rách, dẫn đến việc nhân nhầy thoát ra ngoài và chèn ép lên các dây thần kinh cũng như tủy sống.

4. Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm do yếu tố di truyền trong gia đình.

5. Bệnh lý bẩm sinh: Một số bệnh lý bẩm sinh ở vùng cột sống cũng có thể góp phần vào sự phát triển của thoát vị đĩa đệm.

TRIỆU CHỨNG THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM THƯỜNG GẶP

Có nhiều yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh thoát vị đĩa đệm, trong đó trọng lượng cơ thể và tác động từ nghề nghiệp là hai yếu tố chính. Khi cân nặng cơ thể càng lớn, áp lực lên các đĩa đệm cột sống, đặc biệt là ở khu vực thắt lưng, cũng sẽ gia tăng. Ngoài ra, những người lao động chân tay, thường xuyên khuân vác nặng hoặc làm việc với tư thế sai, có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển bệnh.

Biểu hiện của bệnh thoát vị đĩa đệm phụ thuộc vào vị trí thoát vị ở cột sống cổ hoặc thắt lưng. Hai triệu chứng điển hình nhất là đau lưng và tê bì tay chân. Ở cột sống cổ, cơn đau thường xuất hiện tại vùng cổ và vai gáy, có thể lan dọc xuống một hoặc cả hai cánh tay, ngón tay và bàn tay. Trong khi đó, khi thoát vị xảy ra ở cột sống thắt lưng, người bệnh sẽ cảm thấy đau dữ dội ở vùng thắt lưng, cơn đau sẽ lan dần xuống hông, đùi, cẳng chân, bàn chân và các ngón chân.

Bên cạnh đó, tình trạng tê tay chân cũng thường gặp; lúc đầu chỉ là cảm giác châm chích, như kiến bò, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây khó khăn cho người bệnh trong việc đi lại và cầm nắm. Việc nhận diện và điều trị sớm các triệu chứng này là rất cần thiết để giảm thiểu tác động đến chất lượng cuộc sống.

THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

Khi các rễ thần kinh nối liền với các cơ quan khác bị tổn thương do đĩa đệm chèn ép, người bệnh sẽ trải qua những cơn đau nhức kéo dài, dẫn đến khó khăn trong việc cử động cổ, tay và chân. Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời, nó có thể gây ra tàn phế vĩnh viễn.

Cụ thể, trong trường hợp khối đĩa đệm bị trượt và chèn lên dây thần kinh cánh tay, người bệnh có thể không nhấc nổi cánh tay, gặp khó khăn trong việc gập duỗi, và có thể trải qua tình trạng tê bì hoặc mất cảm giác. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thực hiện các hoạt động lao động và sinh hoạt hàng ngày. Khi đĩa đệm chèn ép lên tủy cổ, tình trạng này có thể gây tê liệt, thậm chí tàn phế. Tương tự, khi các dây thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép, người bệnh có thể gặp phải tình trạng đại tiểu tiện không tự chủ, các chi teo dần và mất khả năng đi lại.

Những biến chứng này không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống.

PHÒNG NGỪA THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM

Bệnh thoát vị đĩa đệm hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu áp dụng các biện pháp sau:

1. Tập luyện thể dục thể thao điều độ: Việc thường xuyên tập thể dục không chỉ giúp tăng cường sức khỏe tổng thể mà còn nâng cao sự dẻo dai cho xương khớp, giảm nguy cơ chấn thương.

2. Duy trì chỉ số cân nặng hợp lý: Giữ cân nặng ở mức hợp lý sẽ giảm áp lực lên các đĩa đệm, đặc biệt là ở khu vực thắt lưng, từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

3. Tránh mang vác đồ vật quá nặng: Hạn chế khuân vác nặng hoặc sử dụng tư thế đúng khi nâng đồ vật để bảo vệ cột sống.

4. Chế độ ăn uống khoa học: Bổ sung canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng cần thiết cho khớp sẽ giúp duy trì sức khỏe của hệ thống xương khớp.

5. Không hút thuốc và sử dụng chất kích thích: Tránh xa thuốc lá và các chất kích thích, đồng thời hạn chế rượu bia cũng góp phần bảo vệ sức khỏe cột sống.

6. Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Định kỳ kiểm tra sức khỏe mỗi 6 tháng hoặc đến cơ sở y tế ngay khi có các triệu chứng bất thường như đau, tê vùng mông, đùi, chân, khó tiểu hoặc tay chân đột ngột yếu đi là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH BỊ LỆCH ĐĨA ĐỆM

Bên cạnh việc hỗ trợ bệnh nhân thực hiện các bài tập vật lý trị liệu, người nhà cần lưu ý một số điểm quan trọng trong việc chăm sóc người bệnh, bao gồm:

1. Tránh để người bệnh nằm võng: Tư thế nằm võng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến vùng cột sống và đĩa đệm bị tổn thương, làm tình trạng rách bao xơ đĩa đệm trở nặng. Thay vào đó, nên sử dụng những loại ghế có tựa lưng để giúp nâng đỡ cột sống lưng của người bệnh.

2. Hỗ trợ trong việc xoay người hoặc vặn mình: Cần giúp người bệnh trong việc xoay trở để tránh gây áp lực lên đĩa đệm, từ đó giảm nguy cơ làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

3. Đi lại nhẹ nhàng: Sau phẫu thuật, người bệnh cần được khuyến khích đi lại nhẹ nhàng để nhanh chóng hồi phục. Việc này không chỉ giúp cải thiện lưu thông máu mà còn thúc đẩy quá trình hồi phục.

4. Trò chuyện thường xuyên: Tạo không khí thoải mái bằng cách thường xuyên trò chuyện với người bệnh. Điều này không chỉ giúp họ giảm căng thẳng mà còn làm cho quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn, vì tâm lý thoải mái có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tổng thể.

Để đặt lịch khám, bạn có thể liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.