VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ EM: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ EM LÀ GÌ?

Viêm tai giữa là một bệnh lý nhiễm trùng xảy ra ở tai giữa, khu vực phía sau màng nhĩ, khi vi rút hoặc vi khuẩn xâm nhập và gây viêm. Tình trạng này khiến tai giữa tích tụ mủ, tạo áp lực lên màng nhĩ, dẫn đến cảm giác đau buốt và làm suy giảm khả năng nghe của trẻ. Đây là bệnh lý phổ biến ở trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn sức đề kháng của trẻ còn yếu.

Viêm tai giữa được chia thành hai dạng chính: viêm tai giữa cấp tính (AOM) và viêm tai giữa ứ dịch (OME), còn được gọi là viêm tai giữa thanh dịch. Mặc dù có mối liên hệ chặt chẽ, hai tình trạng này có đặc điểm bệnh lý và phương pháp điều trị khác nhau. Viêm tai giữa cấp tính thường xuất hiện đột ngột với triệu chứng đau nhức và sốt, trong khi viêm tai giữa ứ dịch xảy ra do dịch tích tụ lâu ngày trong tai giữa, thường không có biểu hiện viêm nhiễm rõ ràng nhưng vẫn ảnh hưởng đến thính lực. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe và khả năng nghe của trẻ.

1. Viêm tai giữa cấp tính (AOM)

Viêm tai giữa cấp tính đặc trưng bởi tình trạng ứ dịch trong tai giữa kèm theo sự xuất hiện đột ngột của các triệu chứng và dấu hiệu nhiễm trùng.

• Triệu chứng: Trẻ lớn thường than đau tai, trong khi trẻ nhỏ có biểu hiện kéo, giật, dụi tai hoặc quấy khóc. Ngoài ra, trẻ có thể sốt, nghe kém, ù tai hoặc bú kém.
• Quan sát lâm sàng: Khi soi tai, bác sĩ thường thấy màng nhĩ bị phồng, có nhiều dịch phía sau màng nhĩ, hoặc thủng màng nhĩ kèm theo chảy dịch trong ống tai.

2. Viêm tai giữa ứ dịch (OME)

Đây là tình trạng dịch còn tồn đọng trong tai giữa sau khi các triệu chứng viêm tai giữa cấp tính đã biến mất.

• Đặc điểm: Không còn nhiễm trùng hoạt động, nhưng dịch bị mắc kẹt trong tai có thể gây mất thính lực nhẹ và tạm thời. Tình trạng này cũng làm tăng nguy cơ tái nhiễm trùng tai.
• Nguyên nhân: Bên cạnh di chứng của viêm tai giữa cấp, bít tắc vòi Eustachian do các nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến viêm tai giữa ứ dịch.

3. Viêm tai giữa mạn tính

Viêm tai giữa mạn tính được định nghĩa là tình trạng viêm kéo dài trên 3 tháng, kèm theo chảy mủ tai qua màng nhĩ thủng hoặc ống thông khí, dù đã được điều trị.

• Triệu chứng: Chảy mủ tai dai dẳng, có thể tái phát ngay cả khi không có các biểu hiện viêm cấp tính.
• Hậu quả: Nếu kéo dài, viêm mạn tính có thể dẫn đến thủng màng nhĩ hoặc các biến chứng khác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thính lực và chất lượng cuộc sống của trẻ.

NGUYÊN NHÂN VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ EM

Nhiễm trùng tai là tình trạng phổ biến ở trẻ em, đặc biệt trong độ tuổi từ 3 tháng đến 3 tuổi và kéo dài đến khi 8 tuổi. Khoảng 25% trẻ em sẽ trải qua tình trạng nhiễm trùng tai nhiều lần trong thời thơ ấu. Nguyên nhân chủ yếu gây viêm tai giữa ở trẻ bao gồm virus, vi khuẩn hoặc đồng nhiễm. Trong đó, các vi khuẩn phổ biến nhất là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, và Moraxella catarrhalis.

Các yếu tố khác cũng góp phần gây viêm tai giữa ở trẻ, bao gồm:

• Hệ miễn dịch non nớt: Trẻ em với hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ thường dễ bị cảm lạnh, nhất là vào mùa lạnh. Cảm lạnh có thể dẫn đến viêm nhiễm đường hô hấp trên và nhiễm trùng tai, đi kèm các triệu chứng như chảy nước mũi, nghẹt mũi và ho.
• Cấu trúc tai chưa hoàn chỉnh: Ở trẻ nhỏ, vòi nhĩ ngắn hơn, ngang hơn và hẹp hơn so với người lớn, làm vi khuẩn và virus dễ dàng xâm nhập và gây tắc nghẽn. Ngoài ra, các mô lympho quanh khu vực này có thể phì đại, cản trở hoạt động của vòi nhĩ, khiến dịch dễ ứ đọng trong tai giữa.
• Các yếu tố nguy cơ khác: Trẻ trong độ tuổi từ 6 tháng đến 2 tuổi, có tiền sử gia đình bị viêm tai giữa, hoặc mắc các bệnh mạn tính như hen suyễn, xơ nang, và suy giảm miễn dịch, đều có nguy cơ cao hơn. Dị ứng cũng là một tác nhân phổ biến, do làm phì đại các mô lympho, gây tắc vòi nhĩ và tích tụ dịch trong tai giữa.

TRIỆU CHỨNG VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ EM

Các triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ em thường rất đa dạng và dễ nhận biết nếu cha mẹ chú ý theo dõi. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến:

1. Đau tai

• Ở trẻ lớn: Triệu chứng này dễ phát hiện hơn khi trẻ có thể nói với cha mẹ về cảm giác đau.
• Ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi: Biểu hiện đau thường khó nhận biết, nhưng trẻ có thể dụi, giật tai, quấy khóc, cáu gắt hoặc ngủ không yên giấc.

2. Chán ăn, khó chịu, ngủ kém

Trẻ thường chán ăn, đặc biệt là khi bú bình, do áp lực trong tai giữa thay đổi khi nuốt, gây đau. Ngoài ra, cơn đau cùng cảm giác mệt mỏi khiến trẻ khó chịu và khó ngủ.

3. Sốt

Nhiễm trùng tai thường gây sốt từ 38-39°C. Khoảng 50% trẻ bị viêm tai giữa sẽ xuất hiện triệu chứng sốt này.

4. Chảy dịch tai

Trẻ có thể chảy dịch từ tai, thường có màu vàng, nâu hoặc trắng. Khi thấy hiện tượng này, cần kiểm tra ngay tình trạng thủng màng nhĩ để xử lý kịp thời.

5. Nghe kém

Dịch tích tụ phía sau màng nhĩ làm cản trở sự truyền âm thanh qua các xương con trong tai giữa, dẫn đến giảm thính lực. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng giao tiếp và học hỏi của trẻ.

CÁC BIẾN CHỨNG VIÊM TAI GIỮA Ở TRẺ EM

Viêm tai giữa ở trẻ em nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dịch mủ từ tai giữa có khả năng lan rộng đến các vị trí giải phẫu lân cận, gây ra các biến chứng như:

• Thủng màng nhĩ: Màng nhĩ bị tổn thương nghiêm trọng do áp lực từ dịch mủ tích tụ.
• Viêm xương chũm cấp tính: Một tình trạng nguy hiểm, xảy ra ở khoảng 1-2 trẻ trên 10.000 nếu không sử dụng kháng sinh đúng cách.
• Viêm mê đạo: Tình trạng nhiễm trùng ảnh hưởng đến cơ quan thăng bằng trong tai trong.
• Viêm màng não và áp xe não: Đây là những biến chứng đe dọa tính mạng, xảy ra khi nhiễm trùng lan đến hệ thần kinh trung ương.
• Huyết khối xoang hang và tĩnh mạch bên: Các biến chứng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, có thể gây nguy hiểm cho trẻ.
• Giảm thính lực: Ảnh hưởng lâu dài đến khả năng nghe và giao tiếp của trẻ.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến các biến chứng này là do sự chủ quan của phụ huynh. Nhiều triệu chứng tai mũi họng ở trẻ thường bị xem nhẹ, dẫn đến việc chậm trễ trong điều trị. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thính giác mà còn có thể đe dọa tính mạng trẻ nhỏ.

CẦN LƯU Ý GÌ KHI CHĂM SÓC TRẺ BỊ VIÊM TAI GIỮA?

Khi trẻ bị viêm tai giữa, việc chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ hỗ trợ rất lớn trong quá trình điều trị và phục hồi:

Vệ sinh tai

Nếu tai trẻ bị chảy dịch mủ, phụ huynh cần nhẹ nhàng vệ sinh bằng tăm bông sạch để thấm dịch. Lưu ý không ngoáy tai hay đưa tăm bông vào quá sâu, tránh gây đau hoặc tổn thương tai.

Vệ sinh mũi

Viêm tai giữa thường đi kèm với viêm mũi. Cha mẹ nên sử dụng nước muối sinh lý để nhỏ và làm sạch mũi cho trẻ, giúp giảm dịch mũi và ngăn vi khuẩn lây lan sang tai.

Vệ sinh miệng lưỡi

Đối với trẻ nhỏ, lau miệng nhẹ nhàng sau mỗi bữa ăn sẽ giúp duy trì vệ sinh miệng. Trẻ lớn nên được hướng dẫn súc miệng bằng nước muối để làm sạch miệng và họng, giảm nguy cơ nhiễm trùng lan rộng.

Chuẩn bị thức ăn mềm

Hoạt động nhai nuốt có thể gây đau tai cho trẻ. Vì vậy, phụ huynh nên ưu tiên các món ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp, bánh mềm để trẻ ăn uống dễ dàng hơn, đảm bảo đủ dinh dưỡng trong quá trình điều trị.

CÁCH PHÒNG VIÊM TAI GIỮA CHO TRẺ

Việc duy trì một số thói quen sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng tai ở trẻ em:

Nuôi con bằng sữa mẹ

Cho trẻ bú mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu đời giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ phát triển nhiễm trùng tai sớm. Đối với trẻ bú bình, hãy bế trẻ ở góc nghiêng thay vì đặt nằm thẳng để tránh sữa chảy vào tai giữa.

Tránh khói thuốc thụ động

Hạn chế tối đa việc trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, vì khói thuốc có thể làm suy yếu niêm mạc mũi họng, tăng nguy cơ viêm tai giữa và làm nghiêm trọng hơn các đợt nhiễm trùng.

Rửa tay thường xuyên

Việc rửa tay sạch sẽ là cách đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn và virus gây cảm lạnh, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng tai. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ thói quen này từ sớm.

Tiêm chủng đầy đủ

Đưa trẻ đi tiêm phòng đúng lịch và đầy đủ các loại vắc xin như cúm, phế cầu… để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý đường hô hấp dẫn đến viêm tai giữa.

Viêm tai giữa là một bệnh lý rất phổ biến ở trẻ em. Mặc dù thường được xem là bệnh lành tính, nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thính lực của trẻ trong suốt đời. Ngoài ra, những biến chứng sọ não như viêm màng não hay áp xe não cũng có thể xảy ra, đe dọa tính mạng trẻ, đặc biệt là trẻ nhỏ. Liên hệ trực tiếp qua số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.