KIẾN BA KHOANG CÓ GÂY NGUY HIỂM KHI CẮN KHÔNG?

KIẾN BA KHOANG LÀ KIẾN GÌ?

Kiến ba khoang, tên khoa học là *Paederus fuscipes*, thuộc họ Staphilinidae (cánh cụt), bộ Colleoptera (cánh cứng), là một loài côn trùng gây nhiều lo ngại. Loài này còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như kiến hoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, hay kiến cong.

Kiến ba khoang có thân hình thon dài, nhọn dần về phía sau, với chiều dài khoảng 0,7 – 1 cm và chiều ngang từ 2 – 5 mm. Chúng có ba đôi chân và phần bụng phân thành các đốt xen kẽ màu đen và đỏ, tạo nên tên gọi “kiến ba khoang” do sự phân bố màu sắc đặc trưng này. Ngoài ra, kiến ba khoang còn có khả năng bay rất nhanh.

Thông thường, chúng cư trú ở những nơi có độ ẩm cao và nhiều ánh sáng như ruộng lúa, bãi cỏ, công trình xây dựng, hay các khu vực nước đọng. Tuy nhiên, vào mùa mưa, chúng thường di chuyển vào nhà dân, ký túc xá, hoặc phòng trọ để tìm nơi trú ẩn, bám vào quần áo, chăn màn, và có thể tấn công con người bất cứ lúc nào.

BỊ KIẾN BA KHOANG CẮN CÓ SAO KHÔNG?

Khi bị kiến ba khoang cắn, cơ thể bạn sẽ tiếp xúc với dịch tiết từ kiến ba khoang chứa chất độc tên là Pederin, gây tổn thương nghiêm trọng cho da.

Pederin là một loại amide độc hại, có khả năng gây bỏng da, được tìm thấy trong huyết tương của một số loài côn trùng như kiến ba khoang. Độc tính của Pederin mạnh gấp 10 – 15 lần so với nọc độc của rắn hổ mang. Tuy nhiên, khi bị kiến ba khoang cắn, lượng Pederin truyền vào da rất nhỏ, nên không gây nguy hiểm đến tính mạng hay sức khỏe tổng thể.

Dù vậy, vết cắn của kiến ba khoang có thể dẫn đến các vấn đề về da như nổi bọng nước, đau nhức, sưng tấy, nhiễm trùng, và viêm da. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, Pederin có thể gây mất thị lực tạm thời hoặc tổn thương giác mạc nếu tiếp xúc với mắt, cũng như các triệu chứng toàn thân như đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn. Tuy nhiên, các trường hợp nghiêm trọng này rất hiếm gặp.

Ngay cả khi không bị kiến ba khoang cắn, việc tiếp xúc hoặc va chạm trực tiếp với chúng cũng có thể khiến Pederin dính vào da và gây ra các tổn thương tương tự như khi bị cắn.

PHÁT HIỆN BỊ KIẾN BA KHOANG CẮN NÊN LÀM GÌ?

Khi phát hiện bị kiến ba khoang cắn, cần làm gì? Trước tiên, hãy rửa vết thương ngay bằng xà phòng dịu nhẹ và nước nhiều lần để giúp trung hòa độc tố Pederin. Sau đó, bạn nên đến cơ sở y tế để bác sĩ đánh giá tình trạng vết đốt và đưa ra hướng điều trị tiếp theo. Việc sơ cứu đúng cách sẽ giúp giảm bớt lo lắng về việc kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không.

Trong trường hợp bị nhiễm Pederin nặng sau khi bị kiến ba khoang cắn, nếu da xuất hiện bọng nước, phồng rộp, sưng tấy, đau nhức,... tuyệt đối không được gãi hay chà xát lên vết cắn, vì điều này có thể khiến độc tố lan rộng. Không tự ý sử dụng thuốc bôi mà hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được khám và hướng dẫn điều trị phù hợp, nhằm tránh nguy cơ nhiễm trùng hoặc bội nhiễm.

Nếu vô tình dùng tay hoặc chân để loại bỏ kiến ba khoang, cần nhanh chóng rửa sạch vùng da tiếp xúc để tránh việc chất độc thẩm thấu qua da và gây tổn thương.

Khi thấy kiến ba khoang xuất hiện trên quần áo, chăn màn, hoặc trên người, không nên dùng tay trực tiếp để loại bỏ chúng. Hãy sử dụng một tờ giấy, một cái cây, hoặc vật dụng khác để đuổi kiến đi. Nếu không may tiếp xúc với Pederin từ kiến ba khoang, hãy vệ sinh vùng da nghi ngờ ngay lập tức.

TÁC HẠI KHI BỊ KIẾN BA KHOANG ĐỐT

Nhiều người lo lắng về việc kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không, đặc biệt khi biết về những tác hại mà chúng có thể gây ra. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào mức độ nhiễm độc tố Pederin. Khi độc tố này dính vào da, nó có thể dẫn đến các vấn đề sau:

• Viêm da tiếp xúc.
• Mụn nước hoặc bọng nước.
• Phồng rộp.
• Nhiễm trùng, bội nhiễm.
• Nguy cơ để lại sẹo.
• Nếu bị kiến ba khoang cắn ở vị trí gần mắt, độc tố Pederin có thể gây:
• Viêm kết mạc.
• Tổn thương lan rộng có thể dẫn đến mất thị lực tạm thời.

KHI NÀO CẦN PHẢI GẶP BÁC SĨ?

Khi bị kiến ba khoang cắn, điều quan trọng là bạn cần sơ cứu vết thương đúng cách và nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được hướng dẫn điều trị kịp thời. Đặc biệt, trong những trường hợp nặng như vết cắn gây đau nhức, viêm sưng, xuất hiện bỏng nước, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, bạn cần để bác sĩ kiểm tra và đánh giá mức độ tổn thương nhằm đưa ra phương án điều trị phù hợp.

CÁCH XỬ LÝ KHI PHÁT HIỆN KIẾN BA KHOANG

Để giảm bớt lo lắng về việc kiến ba khoang cắn có sao không, điều quan trọng là bạn cần biết cách xử lý khi phát hiện sự hiện diện của chúng. Khi phát hiện có kiến ba khoang trong nhà, hãy xử lý cẩn thận và tránh tiếp xúc trực tiếp với kiến.

Không nên dùng tay chà xát, đập, hoặc đuổi kiến ba khoang, vì điều này có thể làm cho độc tố Pederin xâm nhập vào da, gây tổn thương da. Thay vào đó, hãy đuổi kiến một cách nhẹ nhàng bằng cách thổi nhẹ, sử dụng giấy, nhíp, hoặc các vật dụng khác để đưa kiến ra ngoài.

Nếu trong quá trình đuổi kiến, da bạn vô tình tiếp xúc với chúng, cần vệ sinh ngay khu vực tiếp xúc bằng xà phòng và rửa lại nhiều lần với nước sạch. Sau đó, theo dõi các triệu chứng bất thường trên da. Nếu xuất hiện các dấu hiệu như ngứa, đỏ, rát, hoặc nổi mụn nước, hãy đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA KIẾN BA KHOANG XUẤT HIỆN

Biện pháp phòng ngừa kiến ba khoang xuất hiện theo khuyến cáo của Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế:

• Sử dụng đèn có ánh sáng vàng thay vì đèn huỳnh quang, vì kiến ba khoang rất thích ánh sáng từ đèn huỳnh quang.
• Tránh đứng dưới hoặc gần ánh đèn huỳnh quang nếu phát hiện kiến ba khoang trong nhà, để giảm nguy cơ bị tấn công.
• Ngăn ngừa kiến ba khoang xâm nhập vào nhà bằng cách sử dụng lưới chắn côn trùng ở cửa sổ và đảm bảo cửa ra vào được đóng kín, đặc biệt trong mùa kiến ba khoang.
• Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, dọn dẹp cây cỏ và sắp xếp lại các đồ dùng không cần thiết trong nhà, vì những nơi ẩm thấp có thể là nơi trú ngụ của kiến ba khoang.
• Mặc quần áo dài tay khi đi đến những nơi có nhiều bụi rậm, đồng ruộng, công trình xây dựng, hoặc nơi có nhiều ánh đèn, vì đây là các khu vực có nhiều kiến ba khoang.
• Tắt bớt đèn trong nhà khi không cần thiết để giảm thu hút kiến ba khoang.
• Vệ sinh sàn nhà, rèm cửa, chăn màn, vỏ gối thường xuyên, đặc biệt là trong mùa mưa khi kiến ba khoang xuất hiện nhiều.
• Phun thuốc diệt côn trùng nếu kiến ba khoang xuất hiện nhiều trong nhà.

Mức độ nghiêm trọng của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang phụ thuộc vào mức độ nhiễm độc tố Pederin và thể trạng của người bị ảnh hưởng. Dịch tiết từ kiến ba khoang có thể gây viêm da, phồng rộp, đau nhức, và nhiễm trùng. Nếu nhiễm trùng lan rộng, cần đến gặp bác sĩ ngay để điều trị, tránh bội nhiễm. Lưu ý, không nên gãi hoặc chà xát lên vết cắn, vì điều này có thể khiến độc tố lan rộng và ảnh hưởng đến các vùng da lân cận.