BỆNH SUY TIM NGUY HIỂM NHƯ THẾ NÀO? CÁC BIẾN CHỨNG VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA

SUY TIM LÀ GÌ?

Suy tim là tình trạng tim bị suy yếu do các tổn thương thực thể hoặc rối loạn chức năng, làm cho tâm thất không còn khả năng tiếp nhận hoặc tống máu hiệu quả. Đây là một hội chứng lâm sàng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống tim mạch của bệnh nhân. Khi tim không cung cấp đủ máu cho các tế bào, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, khó thở, và thậm chí có thể bị ho. Những hoạt động hàng ngày như đi bộ, leo cầu thang hay mang vác đồ trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Khi gắng sức, bệnh nhân có thể gặp tình trạng ứ dịch, gây sung huyết phổi và phù ngoại vi, làm tăng thêm gánh nặng cho cơ thể và chất lượng cuộc sống.

NGUYÊN NHÂN GÂY SUY TIM

Trước một bệnh nhân suy tim, việc tìm kiếm nguyên nhân gây ra tình trạng hiện tại đóng vai trò rất quan trọng. Có hai yếu tố cần xác định: nguyên nhân nền và các yếu tố khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Một số nguyên nhân nền phổ biến dẫn đến suy tim bao gồm:

- Bệnh lý mạch vành, như hội chứng vành cấp và thiếu máu cục bộ cơ tim.

- Tăng huyết áp kéo dài.

- Các vấn đề về van tim, chẳng hạn như hẹp van động mạch chủ, hẹp van hai lá hoặc hở van hai lá nặng, hở van động mạch chủ.

- Bệnh tim bẩm sinh với luồng thông trong tim như thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch, hoặc cửa sổ phế chủ.

- Bệnh cơ tim giãn không liên quan đến thiếu máu cục bộ.

- Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc các rối loạn di truyền.

- Các rối loạn do thâm nhiễm, tổn thương do thuốc hoặc nhiễm độc.

- Bệnh lý chuyển hóa, như bệnh tuyến giáp và đái tháo đường.

- Nhiễm virus hoặc các tác nhân gây nhiễm trùng khác.

- Rối loạn nhịp tim, bao gồm cả rối loạn nhịp chậm và nhanh mãn tính.

Ngoài các nguyên nhân nền, một số yếu tố thúc đẩy khiến tình trạng suy tim trở nên nặng hơn cũng cần được chú ý. Các yếu tố này bao gồm:

- Chế độ ăn nhiều muối, gây giữ nước và làm tăng gánh nặng cho tim.

- Không tuân thủ đúng phác đồ điều trị, như bỏ thuốc hoặc uống không đều.

- Giảm liều thuốc điều trị suy tim một cách không hợp lý.

- Rối loạn nhịp tim, bao gồm cả rối loạn nhịp nhanh và chậm.

- Nhiễm khuẩn, làm cơ thể yếu đi và tim phải làm việc vất vả hơn.

- Tình trạng thiếu máu, làm giảm khả năng cung cấp oxy cho các mô cơ thể.

- Sử dụng thêm các loại thuốc có thể làm trầm trọng thêm bệnh suy tim như: thuốc chẹn canxi (verapamil, diltiazem), thuốc chẹn beta không phù hợp, thuốc kháng viêm không steroid, và thuốc chống loạn nhịp (nhóm I, sotalol).

- Lạm dụng rượu, gây tổn thương tim và làm giảm hiệu quả điều trị.

- Tình trạng có thai, làm tăng nhu cầu tuần hoàn máu và gây áp lực lớn hơn lên tim.

TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP

Các triệu chứng của suy tim có thể biểu hiện khác nhau ở từng người và có thể xuất hiện đột ngột hoặc phát triển dần dần qua nhiều tuần hoặc tháng. Một số người có triệu chứng ngay sau khi hoạt động hoặc khi nghỉ ngơi, trong khi người khác có thể gặp triệu chứng nhẹ ban đầu nhưng tiến triển nặng hơn theo thời gian.

Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

- Khó thở: xảy ra khi bệnh nhân hoạt động hoặc ngay cả khi nghỉ ngơi. Đặc biệt, bệnh nhân có thể khó thở khi nằm đầu thấp hoặc bị khó thở kịch phát về đêm, làm họ tỉnh giấc.

- Mệt mỏi: cảm giác mệt mỏi và yếu sức xuất hiện liên tục, làm ảnh hưởng đến khả năng hoạt động hàng ngày.

- Sưng chân và mắt cá chân: do tình trạng tích nước trong cơ thể, sưng có thể nhẹ vào buổi sáng và trở nên nặng hơn vào cuối ngày.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm:

- Ho dai dẳng: thường nặng hơn vào ban đêm, có thể ho ra máu hoặc bọt hồng.

- Thở khò khè và khó thở.

- Đầy hơi, mất cảm giác thèm ăn.

- Tăng cân hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

- Chóng mặt, có thể dẫn đến ngất xỉu.

- Nhịp tim nhanh, loạn nhịp hoặc cảm giác đánh trống ngực.

- Một số bệnh nhân cũng có thể gặp trầm cảm, lo lắng và mất ngủ, làm tăng thêm sự căng thẳng về mặt tâm lý.

PHÂN LOẠI SUY TIM

Trên lâm sàng, suy tim được phân loại theo nhiều cách khác nhau, giúp bác sĩ xác định phương hướng điều trị thích hợp cho từng trường hợp cụ thể. Dưới đây là các phân loại chính:

1. Suy tim trái 

Bệnh nhân suy tim trái thường có triệu chứng của tình trạng sung huyết phổi, bao gồm mệt mỏi, khó thở gia tăng khi gắng sức hoặc khi nằm đầu thấp, ho khan, ho ra máu,...

2. Suy tim phải 

Triệu chứng của suy tim phải thường liên quan đến ứ máu ở ngoại biên, như phù chân, gan to, báng bụng, và tĩnh mạch cổ nổi.

3. Suy tim toàn bộ 

Bệnh nhân có các triệu chứng của cả suy tim trái và phải, với cả dấu hiệu sung huyết phổi và ứ máu ngoại biên.

4. Suy tim cấp

Suy tim cấp gây ra triệu chứng nghiêm trọng như khó thở nhiều, phù phổi cấp, hoặc sốc tim. Các triệu chứng này xuất hiện đột ngột và yêu cầu bệnh nhân nhập viện cấp cứu ngay để điều trị kịp thời, nếu không sẽ đe dọa tính mạng.

5. Suy tim mạn 

Triệu chứng suy tim mạn tiến triển từ từ hoặc xuất hiện sau khi bệnh nhân đã trải qua suy tim cấp và tình trạng đã được cải thiện, trở nên ổn định hơn.

6. Suy tim tâm thu (hay còn gọi là suy tim với phân suất tống máu giảm) 

Tim có chức năng co bóp để bơm máu ra động mạch nuôi dưỡng các cơ quan. Phân suất tống máu bình thường > 55%, nhưng khi chức năng co bóp của tim giảm, phân suất tống máu ≤ 40%, bệnh nhân được chẩn đoán là suy tim tâm thu.

7. Suy tim tâm trương (hay còn gọi là suy tim với phân suất tống máu bảo tồn) 

Khi cơ tim dày hoặc cứng, khả năng giãn nở để chứa máu trong thời kỳ tâm trương (thời gian nghỉ giữa các nhịp tim) bị giảm, gây rối loạn chức năng tâm trương. Bệnh nhân có các triệu chứng điển hình như mệt mỏi, khó thở, phù chân và trên siêu âm, phân suất tống máu bảo tồn > 50%. Tâm thất trái dày và tăng nồng độ chất chỉ điểm suy tim (BNP hoặc NT-ProBNP) là những dấu hiệu để chẩn đoán suy tim tâm trương.

SUY TIM CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

Suy tim là một bệnh lý rất nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và rút ngắn tuổi thọ của người bệnh.

- Giảm chất lượng cuộc sống: Người bệnh suy tim, đặc biệt là ở giai đoạn cuối, không thể làm việc hoặc tự chăm sóc bản thân mà cần có người hỗ trợ liên tục trong cuộc sống hàng ngày.

- Rối loạn nhịp tim: Bệnh nhân suy tim dễ gặp tình trạng rung nhĩ hoặc rối loạn nhịp thất. Rung nhĩ làm giảm khả năng bơm máu của tim thêm 20% và tăng nguy cơ đột quỵ do cục máu đông từ tim di chuyển lên não. Ngoài ra, những người suy tim nặng thường gặp nhịp nhanh thất, rung thất hoặc ngoại tâm thu thất, có thể gây đột tử nếu không được đặt máy phá rung phòng ngừa từ trước.

- Tử vong và đột tử: Ở giai đoạn cuối của suy tim, khi điều trị nội khoa không còn hiệu quả, bệnh nhân cần đến các biện pháp như đặt dụng cụ hỗ trợ tim hoặc ghép tim để duy trì sự sống. Đột tử là một biến chứng nguy hiểm, có thể xảy ra ở các bệnh nhân giai đoạn C và D, ngay cả khi các triệu chứng suy tim chưa quá rõ ràng.

Dấu hiệu bệnh trở nặng cần chú ý:

- Tăng cân nhanh: Tăng ≥ 1.5 kg/ngày hoặc ≥ 2.5 kg/tuần.

- Phù: Tình trạng sưng phù ở chân và mắt cá chân.

- Khó thở: Dễ thấy hơn khi hoạt động hoặc nghỉ ngơi.

- Ngất, hồi hộp đánh trống ngực.

- Đau ngực hoặc cảm giác nặng ngực.

- Mệt mỏi hoặc khó thở ngay cả khi thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.

CHẾ ĐỘ SINH HOẠT DÀNH CHO NGƯỜI BỆNH SUY TIM

Bệnh suy tim có tiến triển khó tiên lượng, có thể trở nặng hoặc cải thiện tùy thuộc vào nguyên nhân, phương pháp điều trị và thời điểm phát hiện bệnh. Vì vậy, việc trang bị kiến thức về tim mạch là vô cùng cần thiết, giúp bệnh nhân làm chậm tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

- Tập luyện thể dục: Những bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và được khuyến khích cho người bệnh.

- Tránh hoạt động gắng sức: Người bệnh không nên làm việc quá sức hoặc tham gia các hoạt động gây áp lực lên tim.

- Bỏ hút thuốc và rượu bia: Đối với bệnh nhân suy tim, việc hút thuốc và uống rượu bia có thể làm tình trạng bệnh nặng thêm, vì vậy cần loại bỏ hoàn toàn những thói quen này.

- Giảm căng thẳng: Duy trì tinh thần vui vẻ, thoải mái, tránh căng thẳng tâm lý sẽ hỗ trợ quá trình điều trị bệnh.

- Hạn chế thực phẩm nhiều mỡ và chất béo: Người bệnh nên ăn uống lành mạnh, tránh các thực phẩm giàu chất béo để bảo vệ sức khỏe tim mạch.

- Duy trì cân nặng: Nếu bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân là cần thiết để giảm gánh nặng cho tim.

- Khám bệnh định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị: Thăm khám thường xuyên và sử dụng thuốc đúng chỉ định của bác sĩ là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.

Suy tim là một trong những vấn đề tim mạch nguy hiểm và phức tạp nhất hiện nay. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân gây ra và thường biểu hiện dưới dạng hội chứng lâm sàng với nhiều triệu chứng khác nhau. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như khó thở, mệt mỏi, phù chân hoặc cảm giác đánh trống ngực là vô cùng quan trọng. Nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên, bạn nên đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và tránh các biến chứng nghiêm trọng. Để đặt lịch khám, liên hệ trực tiếp với Bệnh viện Đa Khoa Medic Bình Dương theo số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.