SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM: DẤU HIỆU CẢNH BÁO VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA HIỆU QUẢ

SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM LÀ GÌ?

Suy tuyến thượng thận ở trẻ em là tình trạng tuyến thượng thận không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết, gây ảnh hưởng đến khả năng phản ứng của cơ thể trước căng thẳng. Tình trạng này có thể dẫn đến tụt huyết áp, rối loạn điện giải, hạ đường huyết, và mất nước. Trẻ mắc bệnh dễ gặp phải các cơn suy tuyến thượng thận cấp, có nguy cơ dẫn đến biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách.

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM

Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, suy tuyến thượng thận ở trẻ em được chia thành hai nhóm chính:

1. Suy tuyến thượng thận nguyên phát (Tổn thương tại tuyến thượng thận):

Suy tuyến thượng thận nguyên phát, hay còn gọi là bệnh Addison, là tình trạng tuyến thượng thận không sản xuất đủ cortisol và/hoặc hormone aldosterone (hormone điều hòa nồng độ muối trong cơ thể). Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến suy tuyến thượng thận nguyên phát ở trẻ em là tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh – một bệnh lý di truyền gây giảm sản xuất cortisol và aldosterone. 

Ngoài ra, các nguyên nhân khác bao gồm: giảm sản tuyến thượng thận bẩm sinh, viêm tuyến thượng thận tự miễn, hoặc các bệnh nhiễm khuẩn như lao, nấm, vi khuẩn, AIDS,... Tình trạng này cũng có thể xảy ra do xuất huyết, hoại tử, di căn tuyến thượng thận, sau phẫu thuật cắt tuyến thượng thận, hoặc do sử dụng các loại thuốc ức chế sản xuất cortisol như ketoconazole, mitotan,...

2. Suy tuyến thượng thận thứ phát (Tổn thương ngoài tuyến thượng thận):

Trong suy tuyến thượng thận thứ phát, tuyến yên không sản xuất đủ hormone adrenocorticotropin (ACTH), dẫn đến việc tuyến thượng thận không sản xuất đủ cortisol. Tình trạng này còn được gọi là suy tuyến thượng thận trung ương. 

Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận thứ phát có thể bao gồm: khối u vùng dưới đồi – tuyến yên, phẫu thuật cắt bỏ tuyến yên, ảnh hưởng của bức xạ lên tuyến yên, các bệnh lý thâm nhiễm, viêm hoặc nhiễm trùng tại tuyến yên,... Ở Việt Nam, việc sử dụng corticoid kéo dài là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy tuyến thượng thận thứ phát, đặc biệt ở những bệnh nhân mắc bệnh nền như hen suyễn, hội chứng thận hư, lupus,...

DẤU HIỆU SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM

Trẻ bị suy tuyến thượng thận có thể xuất hiện triệu chứng thường ngày hoặc chỉ khi gặp căng thẳng. Các triệu chứng này có sự khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, khả năng chịu đựng của từng trẻ và loại suy tuyến thượng thận: suy tuyến thượng thận mạn tính hoặc suy tuyến thượng thận cấp.

Suy tuyến thượng thận mạn tính:

Các triệu chứng tiến triển từ từ, vì vậy cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau:

- Mệt mỏi, thiếu năng lượng.

- Chóng mặt, hạ huyết áp tư thế.

- Đau bụng.

- Trẻ biếng ăn hoặc bú kém.

- Gầy sút cân hoặc chậm tăng cân.

- Nôn, buồn nôn.

- Tiêu chảy.

- Xạm da (đối với suy tuyến thượng thận nguyên phát).

Một số triệu chứng khi trẻ gặp cơn suy tuyến thượng thận cấp:

- Đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, mất nước.

- Đau đầu, chóng mặt.

- Suy nhược nghiêm trọng.

- Da nhợt nhạt, lạnh.

- Vã mồ hôi.

- Thở nhanh, khó thở.

- Tụt huyết áp.

- Lú lẫn, mất ý thức.

Cơn suy tuyến thượng thận cấp thường xuất hiện trên nền bệnh nhân có triệu chứng suy tuyến thượng thận mạn, kết hợp với tình trạng căng thẳng mất bù cấp tính như nhiễm trùng huyết, ngưng thuốc glucocorticoid đột ngột, hoặc xuất huyết tuyến thượng thận hai bên ở bệnh nhân đang dùng thuốc kháng đông hoặc có bệnh lý huyết học.

Tình trạng suy tuyến thượng thận cấp có thể dẫn đến mất nước, sốt cao, hôn mê, tụt huyết áp bất kỳ lúc nào. Vì vậy, khi trẻ có dấu hiệu suy tuyến thượng thận cấp, cần đưa ngay đến bệnh viện trong vòng 24 giờ đầu để được bác sĩ can thiệp kịp thời.

BỆNH SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM CÓ NGUY HIỂM KHÔNG? 

Suy tuyến thượng thận ở trẻ em là một bệnh lý rất nguy hiểm, có thể dẫn đến các tình trạng nghiêm trọng như sốc giảm thể tích, hôn mê, co giật, thậm chí tử vong. Do đó, khi có nghi ngờ trẻ mắc bệnh, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được bác sĩ kiểm tra và can thiệp điều trị kịp thời.

SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG? 

Suy tuyến thượng thận nguyên phát thường không thể hồi phục và không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Điều trị chủ yếu là liệu pháp thay thế hormone suốt đời để kiểm soát triệu chứng, ổn định nồng độ hormone, giúp duy trì sức khỏe và cải thiện chất lượng sống cho trẻ. Đối với suy tuyến thượng thận thứ phát, tùy vào nguyên nhân, chức năng tuyến thượng thận có thể hồi phục nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, chẳng hạn như suy do lạm dụng thuốc corticoid hoặc viêm tuyến yên.

PHÒNG NGỪA SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN Ở TRẺ EM

Một số biện pháp phòng ngừa suy tuyến thượng thận ở trẻ em mà bố mẹ nên biết:

1. Không tự ý dùng thuốc hoặc sản phẩm chứa corticoid: 

Suy tuyến thượng thận có thể xảy ra do lạm dụng corticoid. Các dạng corticoid như bôi ngoài da, hít, khí dung, uống hay tiêm truyền đều có thể gây suy tuyến thượng thận. Vì vậy, bố mẹ cần đảm bảo chỉ cho trẻ sử dụng các sản phẩm chứa corticoid khi có chỉ định từ bác sĩ.

2. Tuân thủ chỉ định và tái khám đúng hẹn:

   Đối với trẻ đang điều trị bằng corticoid, cần sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ và không tự ý ngừng thuốc, ngay cả khi triệu chứng của bệnh đã thuyên giảm. Việc tái khám đúng hẹn là rất quan trọng để bác sĩ có thể đánh giá và điều chỉnh liều lượng thuốc phù hợp, đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

3. Thăm khám sức khỏe định kỳ cho trẻ:

Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ là biện pháp phòng ngừa quan trọng, không chỉ để phát hiện bệnh khi có triệu chứng mà còn để kiểm tra tổng quát, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, từ đó có can thiệp kịp thời.

Suy tuyến thượng thận ở trẻ em tuy là một bệnh lý hiếm gặp, nhưng hiện nay vẫn chưa có cách điều trị dứt điểm hoặc biện pháp phòng ngừa tuyệt đối. Do đó, bố mẹ không nên chủ quan khi trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ suy tuyến thượng thận. Đặc biệt, tuyệt đối không tự ý sử dụng hay lạm dụng thuốc corticoid, và cần đảm bảo cho trẻ đi thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi và phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Để đặt lịch khám, liên hệ trực tiếp với Bệnh viện Đa Khoa Medic Bình Dương theo số hotline 0915.045.115 hoặc truy cập trang web https://medicbinhduong.vn/ để được tư vấn.